izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Dərdi-sər (fars. ‏ دردسر‎) – klassik Azərbaycan ədəbi dilində işlənən bir söz olub, "baş ağrısı, əziyyət, narahatlıq; qayğı" mənalarını əhatə edir. Lüğətlərdə sadəcə "başağrısı" kimi tərcümə edilməsi, bu zəngin mənanı tam əks etdirmir. Çünki "dərdi-sər" sadəcə fiziki bir ağrı deyil, daha çox mənəvi, ruhi bir əzabı, həll edilməsi çətin olan bir problemi, davamlı narahatlığı ifadə edir. Bu, bir növ "çətinlik, əziyyətli vəziyyət, qarışıqlıq" kimi də təsvir edilə bilər.

Sözün farsca kökünə nəzər salsaq, "dərdi" (درد) "ağrı, əziyyət, dərd" mənasını, "sər" (سر) isə "baş" mənasını verir. Beləliklə, sözün hərfi mənası "baş ağrısı" olsa da, metaforik mənada həyatda rastlaşdığımız hər cür çətinliyi, qayğını, həll olunmamış problemi ifadə edir. Yəni sadəcə bir baş ağrısından daha çox, həyatın əngəl və maneələrini, gündəlik həyatımızdakı qayğıları ifadə edən bir termindir.

Misal olaraq verilən şeir parçasında ("Ey xuda, kim çəkər axırda gülabın bu gülün; Dərdisər dəfinə aləmdə bu dərman gülüdür") "dərdi-sər" həm gülün yetişdirilməsinin çətinliyini, həm də bu gülün əldə olunmasının çətinliyinə görə qazandırdığı dəyəri simvolizə edir. Beləliklə, "dərdi-sər" sözü, çətinliklərə baxmayaraq dəyərli bir nəticə əldə etməyi ifadə edir.

Müasir Azərbaycan dilində "dərdi-sər" sözü nadir hallarda işlənsə də, klassik ədəbiyyatın zəngin leksikasını əks etdirən və dilin tarixi inkişafını anlamaq üçün vacib olan bir sözdür. Onun geniş məna dünyası və poetik ifadə qabiliyyəti, sözün ədəbiyyatımızda xüsusi bir yerə sahib olduğunu göstərir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz