Xuda (fars. خدا) – Allah, Tanrı mənasını verən bir sözdür. Azərbaycan dilində geniş yayılmış, əsasən dini mətnlərdə və şifahi nitqdə istifadə olunan bu söz, Allahın qüdrət və əzəmətini ifadə edir. Fars dilindən götürülmüş olsa da, Azərbaycan türkcəsinin zəngin leksikasına özünəməxsus bir töhfə vermiş, əsrlər boyu xalqın inancına və mədəniyyətinə dərindən hopmuşdur.
"Xuda" sözü, yalnızca bir isim kimi deyil, həm də müraciət forması kimi işlədilə bilər. Məsələn, dua zamanı Allah'a müraciət edərkən "Ey Xuda!" və ya "Ya Xuda!" kimi ifadələr istifadə olunur. Bu isə sözün sadəcə Allah'ın adını ifadə etmədiyini, həm də insanın Ona olan söhbət, yanaşma və üz tutma formasını əks etdirdiyini göstərir.
Mirzə Şəfi Vaqifin misrasında ("Bəlalərdən səni saxlasın xuda; Sən tək gözəl, əldən olmasın cida.") göründüyü kimi, "xuda" sözü qoruyucu, köməkçi və rəhmli bir qüvvə kimi təsvir olunur. Şeirdəki istifadəsi, sözün yalnız teoloji bir məna daşımadığını, həm də poetik və emosional bir bağlama malik olduğunu nümayiş etdirir. Beləliklə, "xuda" sözü, dini inancın ifadəsindən kənara çıxaraq, ədəbiyyatda da özünə məxsus bədii funksiyanı yerinə yetirir.
Qeyd etmək lazımdır ki, "xuda" sözünün sinonimləri də mövcuddur (Allah, Tanrı, Rəbb və s.), lakin hər birinin özünəməxsus semantik çalarları və istifadə sahələri vardır. "Xuda" sözünün xüsusi yeri isə onun Azərbaycan ədəbiyyatı və mədəniyyətindəki uzun tarixə malik olması və xalq arasında geniş yayılmış olmasıdır.