Dəşti: Azərbaycan və İran klassik musiqilərinin zəngin və rəngarəng dünyasında özünəməxsus yer tutan bir muğam adıdır. Fars dilindən götürülmüş "dəşti" sözü əslində "düzənlik", "səhra" mənalarını daşıyır. Bu adın muğama verilməsi təsadüfi deyildir. Musiqinin geniş, açıq və sərgüzəşt dolu, sanki səhranın sonsuzluğu kimi uzanan melodik xətlərini, bəzən kədərli, bəzən şən, bəzən isə həm kədərli, həm də şən emosiyaların qarışığından ibarət əhval-ruhiyyəsini əks etdirir.
Dəşti muğamının ifasında geniş diapazon, sərbəst və axıcı melodiya xətləri, həmçinin ritmik dəyişikliklər səciyyəvidir. O, özünün qüvvətli ifadə qabiliyyəti ilə seçilir, həm dərin fəlsəfi düşüncələri, həm də coşğun duyğuları ifadə edə bilir. Musiqiçilər tərəfindən dərin duyğularla və mürəkkəb texniki bacarıqla ifa edilən Dəşti muğamı dinləyicini özünün sehrli aləminə aparır və unudulmaz təəssüratlar bəxş edir.
Muğamın strukturu digər muğamlardan fərqlənir, özünəməxsus bölmələri və xüsusiyyətləri vardır. Onun ifasında ənənəvi maqamlar, əsasən isə Rast, Şur və Segah maqamlarından istifadə olunur. Bununla yanaşı, Dəşti muğamında improvisasiya çox önəmli rol oynayır, ifaçı özünün yaradıcı qabiliyyətini və duyğularını ifadə etmək üçün bu imkandan geniş istifadə edir. Beləliklə, hər bir ifaçı tərəfindən səslənən Dəşti muğamı özünəməxsus və təkrarolunmaz bir sənət əsəri kimi qalır.
Ümumiyyətlə, Dəşti muğamı Azərbaycan və İran musiqi mədəniyyətinin nadir incilərindən biridir, onun öyrənilməsi və ifa edilməsi milli musiqi irsimizin qorunması və inkişafı üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu muğamın zənginliyi və gözəlliyi musiqi sevərləri üçün həmişə maraqlı və cəlbedici olacaqdır.