Divanbəyilik, tarixi bir vəzifə adı olaraq, sadəcə "Divanbəyi vəzifəsi" deməkdən daha çox mənaya malikdir. Bu termin, Osmanlı İmperiyası və ona bağlı olan əyalətlərdə, o cümlədən Azərbaycan ərazisində, mühüm inzibati və hərbi vəzifəni ifadə edirdi. Divanbəyi, şəhər və ya vilayətin idarə olunmasında əsas rol oynayan, hakimlə birbaşa əlaqəli olan yüksək rütbəli bir məmur idi.
Divanbəyin vəzifələri geniş və müxtəlif idi. O, ərazinin idarə edilməsində, vergi yığımı işlərində, ədalətin təmin edilməsində, hərbi qüvvələrin təşkilində və təhlükəsizliyin qorunmasında mühüm rol oynayırdı. Həm mülki, həm də hərbi səlahiyyətlərə malik olan divanbəyi, ərazinin inkişafı və əhalinin rifahı üçün məsuliyyət daşıyırdı. Onun vəzifəsi, sadəcə bir vəzifədən çox, bütün bir ərazinin idarə olunması sisteminin əsas sütunlarından biri idi.
Divanbəyilik vəzifəsi, hakimlərin və mərkəzi hökumətin yerli ərazilərə nəzarətini təmin etmək üçün təsis edilmişdi. Bu vəzifənin nüfuzunun ölçüsü, divanbəyin ərazi əhalisi üzərindəki nəzarətinin genişliyi və ictimai-siyasi təsirinin gücü ilə müəyyən edilirdi. Beləliklə, divanbəyilik, sadəcə bir məmur vəzifəsi deyil, həm də əhəmiyyətli bir siyasi və ictimai mövqe idi.
Maraqlı bir məqam olaraq, divanbəylik vəzifəsinin tarixi kontekstini öyrənmək, Osmanlı İmperiyasının inzibati sisteminin, yerli idarəçilik ənənələrinin və həmin dövrün sosial-iqtisadi strukturunun daha yaxşı anlaşılmasını təmin edir. Bu vəzifənin tarixi tədqiqi, həmçinin Azərbaycan tarixinin müxtəlif dövrlərini aydınlaşdırmaqda mühüm rol oynayır.