izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Doqmatizm (yun. dogma - ehkam, fikir) – qəbul edilmiş ehkamları, prinsipləri və inancları tənqidi düşüncədən və sübutlardan asılı olmayaraq qəbul etmək və yaymaq meylidir. Bu, mövcud düşüncə sisteminin hər hansı bir şübhə və tənqidə qapalı, qeyri-dəyişkən və mutlaq həqiqət kimi təqdim edilməsidir. Doqmatizm, yeni fikirlərə və fərqli baxış bucaqlarına qarşı qapalı bir münasibət, hər hansı bir fərqli fikri rədd etməyə və ya əsassız olaraq təkzib etməyə meyllilik deməkdir.

Doqmatizmin əsas xüsusiyyəti, əsaslandırma və dəlilə əsaslanmaqdan daha çox, qəbul edilmiş fikirlərə sədaqətə üstünlük verməsidir. Doqmatiklər öz inanclarını şübhə altına almağı və ya mübahisə etməyi qəbul etmirlər. Onlar həqiqətin yeganə sahibi olduğunu iddia edərək, öz fikirlərinin həmişə doğru olduğunu düşünürlər. Bu, intellektual inkişafı və yeni biliklərin qazanılmasını əngəlləyən bir yanaşmadır.

Doqmatizm fəlsəfə, din, siyasət və hətta elm kimi müxtəlif sahələrdə özünü göstərə bilər. Məsələn, elmdə doqmatizm, yeni kəşflərə və nəzəriyyələrə qarşı müqavimət şəklində özünü göstərə bilər. Dinlə əlaqədar olaraq, doqmatizm, dini ehkamların şübhəsiz və dəyişməz olduğunu iddia etmək deməkdir. Siyasətdə isə, doqmatizm, müəyyən bir ideologiyanın mutlaq həqiqət kimi qəbul edilməsini və hər hansı bir fərqli baxışın rədd edilməsini nəzərdə tutur.

Doqmatizmin əksinə olan anlayış isə kritik düşüncədir. Kritik düşüncə, mövcud fikirləri və inancları tənqid etmək, müxtəlif baxış bucaqlarını araşdırmaq və sübutlara əsaslanan nəticələr çıxarmaq qabiliyyətini ifadə edir. Doqmatizm, intellektual inkişafı məhdudlaşdırarkən, kritik düşüncə, yeni biliklərin qazanılmasını və həqiqətə daha yaxınlaşmağı təmin edir. Doqmatizm həmçinin, ehkamçılıq, qapalı düşüncə və inada bənzər mənaları da ehtiva edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz