Dolamaçarx, əsasən quyudan su çəkmək üçün istifadə olunan, sadə, lakin effektiv bir qaldırıcı qurğudur. Tarix boyu müxtəlif mədəniyyətlərdə, su mənbəyinin dərinliyindən asılı olaraq, fərqli ölçü və dizaynlarda hazırlanmışdır. Ənənəvi dolamaçarxlar, əsasən taxta və ya metaldan hazırlanmış bir çarxdan, bir ipdən və bir qabdan ibarətdir. Çarx əlinin və ya heyvan gücünün köməyilə fırladılması ilə ip qaldırılır və su dolu qab yuxarıya çəkilir.
Dolamaçarxın sadəliyi və effektivliyi onu əsrlər boyu kənd təsərrüfatında və gündəlik həyatda əvəzolunmaz bir vasitə halına gətirmişdir. Suyun çatışmazlığı olan ərazilərdə, xüsusilə də quyuların dərin olduğu yerlərdə, dolamaçarx əhalinin suya olan tələbatını ödəməkdə mühüm rol oynamışdır. Hətta bu gün də, texnologiyanın inkişafına baxmayaraq, bəzi kənd yerlərində dolamaçarxdan su çəkmək üçün istifadə olunur.
Maraqlı bir fakt kimi, dolamaçarxın yalnız su çəkmək üçün deyil, keçmişdə neft hasilatında da istifadə olunduğunu qeyd etmək lazımdır. Neft quyularının nisbətən dayaz olduğu dövrlərdə, dolamaçarx vasitəsilə neftin yuxarıya qaldırılması üçün sadə bir qaldırıcı mexanizm kimi xidmət etmişdir. Bu isə dolamaçarxın çox yönlü və adaptasiya qabiliyyətinə malik olduğunu göstərir.
Dolamaçarx sadə görünüşünün arxasında əsrlərin təcrübəsini və insan zəkasının məhsuldarlığını əks etdirən, tarixi və texnoloji baxımdan əhəmiyyətli bir qurğudur. Onun funksionallığı və istifadəsinin davamlılığı, insanın təbiətlə olan münasibətlərini və ətraf mühitə uyğunlaşma qabiliyyətini nümayiş etdirir.