Dolaşmaq (köhnəlmiş formada dolaşa) fəal hərəkəti, əsasən də bir məkandan digərinə dəyişkən, qeyri-müəyyən bir istiqamətdə hərəkəti ifadə edir. Bu hərəkət məqsədyönlü olmaya da bilər, sadəcə bir yerdən başqa yerə keçmə, gəzmək, ətrafı araşdırmaq məqsədi daşıya bilər. Dolaşmaq, həmçinin bir məkanın içində və ya ətrafında dağılmış vəziyyətdə, bir nöqtədən başqa bir nöqtəyə keçmək və ya başqa bir şəkildə hərəkət etmək kimi də başa düşülür.
Misal olaraq, verilən ifadədəki "dəyirmanın, bulaqların suyu donmuş, qurumuş; Sərçə, dolaş yem axtarır, qar üstünə qonmuşdur" cümləsində sərçənin qar üstündə qida axtarmaq üçün qeyri-müəyyən bir istiqamətdə hərəkət etməsi təsvir olunur. Bu hərəkət təsadüfi görünür, lakin sərçənin özü üçün vacib olan yem tapmaq məqsədini daşıyır. Bu mənada "dolaşmaq" həm fiziki hərəkəti, həm də bu hərəkətin motivini əks etdirir.
Dolaşmaq sözü həmçinin məcazi mənada da işlənə bilər. Məsələn, "fikirləri dolaşmaq" ifadəsi düşüncələrin bir-birini izləmədən, qeyri-müəyyən bir şəkildə səpələnmiş, qarışıq olduğunu göstərir. Beləliklə, "dolaşmaq" sözü həm konkret, həm də abstrakt mənalarda işlənən çoxmənalı bir sözdür. Onun mənası kontekstə görə dəyişə bilir.
Tarixi kontekstdə də "dolaşmaq" sözünün izləri qədimdən gəlir. Xalq ədəbiyyatında, nağıllarda və əfsanələrdə "dolaşmaq" sözü tez-tez qəhrəmanların müəyyən bir məkan ətrafında səyahətlərini, maceralarını təsvir etmək üçün istifadə olunur. Bu isə sözün zəngin məna dünyasını daha da aydınlaşdırır.