Dolay sözü Azərbaycan dilində əsasən dağlıq və təpəlik ərazilərdə rast gəlinən, əyri-üyrü, bəzən də çox dik və qıvrım bir yola, cığıra deyilir. Bu yol, dağın və ya təpənin yamacını, döşünü köndələn kəsərək yuxarı və ya aşağı doğru uzanır. Sadəcə "yol" sözündən fərqli olaraq, dolay daha çox təbii əmələ gəlmiş, insan tərəfindən az işlənmiş, bəzən də heyvanların izindən əmələ gəlmiş, əyri-bükülü bir keçid yolunu ifadə edir. Belə yolların səthi bəzən çox kobuddur və qeyri-bərabər relyefə malikdir.
Dolay sözünün təsviri təbiətə uyğunluğunu daha yaxşı anlamaq üçün şeirlərdə və ədəbiyyatda necə istifadə olunduğuna baxmaq kifayətdir. Misal üçün, verilmiş şeir parçasında dolay, təkcə bir yol deyil, həm də təbiətin əzəmətini, dağların sərtliyini və qeyri-müəyyənliyini özündə əks etdirən bir simvoldur. "Yaşıl dolaylarda ayaq izi" ifadəsi, həm səyahətin çətinliyini, həm də təbiətin gözəlliyinə qarışmış insan izini təsvir edir. Dolayın yaşıl olması isə təbiətin canlılığını, həyatın davamlılığını simvolizə edə bilər.
Ümumiyyətlə, dolay sözü coğrafi termin kimi də istifadə oluna bilsə də, ədəbiyyatda və gündəlik danışıqda daha çox rəngarəng və obrazlı mənalar kəsb edir. O, sadəcə bir yol deyil, həm də təbiətin sirrini, əzəmətini və insanın təbiət qarşısında acizliyini və ya qüdrətini əks etdirən bir simvol ola bilər. Dolay sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əsas mahiyyəti həmişə əyri-üyrü, dağlıq bir yola işarə edir.