Donuxmaq sözü, əsasən "donmaq" felinin 4-cü mənası kimi izah olunsa da, daha geniş və dəqiq bir şəkildə şəxsiyyətin birdən-birə, qəfil şok, təəccüb və ya qorxu hissi ilə sərtləşməsini, hərəkətsizliyə düşməsini ifadə edir. Bu, sadəcə fiziki donma deyil, daha çox emosional və psixoloji bir vəziyyətin təsviridir. "Donmaq" fiziki soyuqdan yaranan bir halı ifadə edərkən, "donuxmaq" ruh halının ani bir dəyişikliyini, həyəcanın, qorxunun və ya inanılmaz bir hadisənin təsirini göstərir.
Çəmənzəminli misalında arvadın "donuxması", ərinin dediklərinin gözlənilməzliyi və qeyri-adiliyi ilə bağlıdır. O, şok içindədir, nə deyəcəyini, necə reaksiya verəcəyini bilmir, sanki yerində donub qalıb. Bu vəziyyət, yalnız soyuqdan yaranan hərəkətsizlikdən daha çox, qüvvətli bir emosional təsir nəticəsində yaranmış bir vəziyyətdir.
Beləliklə, "donuxmaq" sözü sadəcə "donmaq"ın sinonimi deyil, daha çox ədəbi bir ifadədir və hadisənin emosional təsirini daha yaxşı çatdırmaq üçün istifadə olunur. Bu, mətnə dərinlik və ifadəlilik qatır, oxucunun hadisəyə daha intensiv reaksiya verməsinə səbəb olur.
Nəticə olaraq, "donuxmaq" sözü bir insanın qəfil bir şok, qorxu və ya təəccüb hissi ilə ifadə olunan emosional və psixoloji donma vəziyyətini təsvir edir, sadəcə fiziki soyuqdan yaranan donmadan fərqlənir.