Dovşandodaq (lat. labium leporinum) doğuşdan olan bir anomaliyadır ki, üst dodağın ortasında yarıq əmələ gətirir. Bu yarıq dodağın kiçik bir çatından tutmuş, dodağı buruna qədər uzanan geniş bir yarığa qədər dəyişən dərəcələrdə ola bilər. Adın özündən də göründüyü kimi, dovşan dodağına bənzər bir görünüş yaradır.
Dovşandodaq, əslində daha geniş bir anomaliya qrupunun – damaz çatmasının bir hissəsidir. Damaz çatması, embrionun inkişafının ilk aylarında üst dodaq və damağın tam əmələ gəlməməsindən yaranır. Bu çatmalar, doğuşdan əvvəl embrionun üzünün formalaşması zamanı baş verən toxuma birləşməsinin pozulması nəticəsində meydana çıxır. Dovşandodaq yalnız üst dodağı əhatə edərkən, damaq çatması isə damağı da əhatə edə bilər. Hər iki vəziyyət ayrı-ayrılıqda və ya birlikdə baş verə bilər.
Dovşandodağın səbəbi tam olaraq aydın deyil, lakin genetik amillər, ətraf mühit faktorları və ya hər ikisinin birləşməsi ilə əlaqələndirilə bilər. Hamiləlik dövründə ana tərəfindən bəzi dərmanların qəbul edilməsi, alkoqol istifadəsi və ya siqaret çəkməsi risk faktorları kimi qəbul edilir. Genetik predispozisiya da bu anomaliyanın yaranmasında mühüm rol oynayır.
Dovşandodaq olan uşaqlar xüsusi tibbi müdaxilələrə ehtiyac duyurlar. Müalicə üsulları əməliyyat, fizioterapiya və nitq terapiyasını əhatə edir. Əməliyyatlar, yarığı bağlamaq və dodağın normal görünüşünü bərpa etmək məqsədi daşıyır. Bu əməliyyatlar uşağın yaşından və yarığın şiddətindən asılı olaraq müxtəlif vaxtlarda aparılır. Erkən müalicə, uşağın normal inkişafı və sosial uyğunlaşması üçün çox əhəmiyyətlidir.
Dovşandodaq olan uşaqların valideynləri üçün məlumatlı olmaq və dəstək qruplarına qoşulmaq çox vacibdir. Bu, həm valideynlərin, həm də uşağın bu vəziyyətlə bağlı narahatlıqlarının azaldılmasına və müsbət nəticə əldə edilməsinə kömək edəcəkdir.