izahlı lüğət 2 baxış 0 reaksiya Düzəliş

“Dum” sözü Azərbaycan dilinin danışıq variantında qədim dövrlərdən istifadə olunan, “pul” sözünün təhrif olunmuş formasıdır. Keçmişdə, xüsusilə də kənd yerlərində geniş yayılmış bu söz, müasir standart Azərbaycan ədəbi dilində istifadə olunmasa da, ədəbiyyatda, xüsusilə də xalq yaradıcılığı nümunələrində və dialektlərdə rast gəlinir. Onun əsas mənası “pul”, “para” mənasındadır. “Dum”un “pul” sözündən törəməsi fonetik dəyişikliklərlə əlaqədardır; bu dəyişikliklərin səbəbləri dialekt xüsusiyyətləri, nitq qüsurları, və ya sadəcə olaraq dilin təbii inkişafı ilə bağlı ola bilər.

Sözün maraqlı tərəfi, onun müasir dilə qədər qorunub saxlanmasının, xalqın yaddaşında “pul” anlayışı ilə bağlı xüsusi bir dil tarixi iz buraxmasının sübutudur. Misal olaraq, verilən şeir parçasında olduğu kimi, “dum” sözü mahiyyət etibarilə “pul”u ifadə etsə də, eyni zamanda o dövrün sosial-iqtisadi reallıqlarını əks etdirən, həmin dövrün milli mentalitetini özündə əks etdirən şifahi dil elementlərindən biri kimi qəbul edilə bilər. Şeirdəki istifadəsi, “dum pulu” ifadəsi ilə, həmin pulun ədalətsiz, qanunsuz yolla əldə edilməsinə işarə edə bilər.

Beləliklə, “dum” sözünün tədqiqi, Azərbaycan dilinin tarixi inkişafını və onun zəngin leksik tərkibini öyrənmək üçün faydalı mənbədir. Onun müxtəlif regional variantlarda və ədəbiyyat nümunələrində istifadəsinin izlənməsi, dilçiliyə yeni məlumatlar verə bilər. “Dum” sözü, sadəcə bir arxaik söz olaraq deyil, həm də Azərbaycan dilinin dinamik və dəyişkən təbiətini göstərən bir fakt kimi də qiymətləndirilməlidir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz