Dübəndi (farsca mənşəli söz) köhnə Azərbaycan dilində ayaqqabı növünə verilən addır. Bu termin, həm özünün spesifik xüsusiyyətləri, həm də tarixi konteksti ilə maraq doğurur. Sadəcə "ayaqqabı" demək deyil, daha çox, müəyyən bir stil və keyfiyyət səviyyəsini ifadə edir.
Molla Qasımın şeirlərində "qara meşindən dikdaban Təbriz dübəndisi" ifadəsi qarşımıza çıxır. Bu təsvir, dübəndinin istehsal materialı (qara meşə ağacı), dabanının formasına (dikkaban) və coğrafi mənşəyinə (Təbriz) işarə edir. Təbriz, tarixən ayaqqabı istehsalı ilə tanınan bir şəhər olub və dübəndinin Təbrizdə hazırlanması onun keyfiyyətli və ya prestijli bir ayaqqabı olduğunu göstərir.
Mətnimizdə "bəzi vaxt sarı rəngli nəleyin geyərdi" ifadəsi də diqqət çəkir. Bu, dübəndilərin yalnız qara meşədən deyil, həm də başqa materiallardan, məsələn, sarı rəngli nəyindən də hazırlandığını göstərir. Nəyin isə, əsasən ipək və ya yun parçadan toxunmuş bir material olduğunu nəzərə alsaq, dübəndinin təkcə xarici görünüşü ilə deyil, həm də material seçimi ilə fərqlənən bir ayaqqabı olduğunu görürük.
Beləliklə, dübəndi sadəcə bir ayaqqabı deyil, zəriflik, keyfiyyət və bəzən də sosial status simvolu kimi də qiymətləndirilən bir ayaqqabı növüdür. Onun tarixi kontekstdə təhlili, keçmişdəki ayaqqabı istehsal texnologiyaları, material seçimi və geyim mədəniyyəti haqqında əlavə məlumat verir.