Exinokokkoz (yun. echino – kirpi və coccus – giləmeyvə) tibb və zoologiya terminidir. Bu termin, itin və digər bəzi heyvanların bağırsaqlarında parazit kimi yaşayan Echinococcus cinsinə aid lentşəkilli qurdların törətdiyi xəstəliyi ifadə edir. Adın etimologiyasına diqqət yetirək: "kirpi" sözü qurdun yumurtalarının səthinin tikanlı görünüşünə, "giləmeyvə" isə onun kiçik ölçüsünə istinad edir.
Exinokokkozun əsas səbəbkarı Echinococcus granulosus adlı qurd növüdür. Bu parazit, it kimi ev heyvanlarının, eləcə də canavar, tülkü və digər yırtıcı heyvanların bağırsaqlarında yaşayır. İnsanlar isə bu xəstəliyə yoluxmuş heyvanların nəcisləri ilə təmasda olduqda və ya yoluxmuş heyvanların ətini yeməklə yoluxa bilərlər. Xəstəliyin inkişafı zamanı qurdun yumurtaları bağırsaqdan qana keçərək orqanizmin müxtəlif yerlərində, xüsusən də qaraciyər, ağciyər və beyində kistalar əmələ gətirir.
Bu kistalar yavaş-yavaş böyüyür və ətraf toxumalara təzyiq göstərir, nəticədə müxtəlif simptomlar, o cümlədən qarın ağrısı, öskürək, baş ağrısı və s. yaradır. Kistaların yırtılması ciddi ağırlaşmalara, hətta ölümlə nəticələnə bilər. Exinokokkozun müalicəsi əsasən cərrahi əməliyyat və ya dərman müalicəsi ilə aparılır. Xəstəliyin profilaktikası isə ev heyvanlarının müntəzəm olaraq müalicə edilməsi və ət məhsullarının düzgün bişirilməsindən ibarətdir.
Exinokokkoz dünyanın bir çox yerində geniş yayılmış bir xəstəlikdir və ciddi sağlamlıq probleminə səbəb ola bilər. Ona görə də, bu xəstəliyin profilaktikasına ciddi yanaşmaq vacibdir. Yoluxma riskinin azaldılması üçün əllərin yaxşıca yuyulması, xam ətin yeyilməməsi və ev heyvanlarının müalicəsinə nəzarət böyük əhəmiyyət kəsb edir. Əgər sizdə exinokokkozun əlamətləri varsa, dərhal həkimə müraciət etməlisiniz.