Eksternat [lat. externus - xarici] sözü latın dilindən götürülmüşdür və əslində "xarici" mənasını daşıyır. Təhsil kontekstində isə bu söz, tədris müəssisəsinin divarları arasında deyil, müstəqil şəkildə, müəyyən bir tədris proqramını özbaşına öyrənərək, sonradan isə imtahan verərək təhsil səviyyəsini təsdiqləmə üsulunu bildirir.
Eksternat, klassik təhsil sisteminə alternativ bir yanaşmadır. Bu sistemdə tələbə, məktəbə getmədən, müəllimlərin birbaşa nəzarəti altında olmadan, özü təhsilini qurur və müəyyən edilmiş proqramı müstəqil şəkildə mənimsəyir. Onun tədris prosesinə olan cəlb olunma dərəcəsi müstəqildir və yalnız imtahan nəticələri ilə ölçülür.
Eksternat üsulu müxtəlif səbəblərdən seçilə bilər. Məsələn, səhhət problemləri olan, xarici ölkələrdə yaşayan və ya digər səbəblərdən dolayı ənənəvi təhsil sistemindən kənarda qalan şəxslər eksternat vasitəsi ilə təhsilini davam etdirə bilərlər. Həmçinin, özünü təşkil etmə bacarığı yüksək olan, müstəqil işləməyi sevən və sürətli öyrənmə qabiliyyətinə malik olan insanlar üçün də ekstern təhsili əlverişli ola bilər.
Tarixən ekstern təhsil sistemi bəzi ölkələrdə daha geniş yayılmış, digərlərində isə daha məhdud tətbiq edilmişdir. Müasir dövrdə onlayn təhsil imkanlarının genişlənməsi ilə ekstern təhsilin populyarlığı daha da artmaqdadır. Çünki bu, yer və zaman məhdudiyyətlərini aradan qaldırır və fərdi öyrənməyə daha çox imkan yaradır. Lakin ekstern təhsilin uğurlu olması, tələbənin özünü təşkil etmə, motivasiya və intizamlı olma bacarığına çox bağlıdır.