Eşələmək felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "toz halında olan şeyləri ehmallı qazımaq, qarışdırmaq"dan daha geniş və çoxcəhətlidir. Əslində, bu fəilin əsasında "ehmallı, səliqəsiz, sistemsiz şəkildə qarışdırmaq, qazmaq, axtarmaq" kimi ümumi bir məna durur. Bu məna müxtəlif kontekstlərdə fərqli nüanslar əldə edir.
Birinci və ən çox tanınan mənası, mətnin də göstərdiyi kimi, torpaq, kül, qum kimi xırda hissəciklərdən ibarət materialları ehmallı bir şəkildə qazmaq, qarışdırmaqdır. Məsələn, tonqalın közünü eşələmək, bağçada torpağı eşələmək kimi ifadələr bu mənaya misal ola bilər. Bu hərəkət adətən konkret bir nəticəyə yönəlmədən, daha çox bir şeyin içində axtarış, araşdırma və ya sadəcə olaraq qarışdırma hərəkəti kimi baş verir.
Ancaq eşələmək fəili daha məcazi mənalarda da işlədilə bilər. Məsələn, "sənədləri eşələdi, axtardı, amma tapmadı" kimi ifadədə, eşələmək hərəkəti, sistemsiz və ehmallı bir axtarış prosesini ifadə edir. Bu zaman konkret bir şeyin fiziki olaraq qazılması və ya qarışdırılması deyil, bir çox informasiya və ya əşya arasından aradığını tapmaq üçün səliqəsiz axtarış etmək nəzərdə tutulur. Bu mənada eşələmək, "axtarmaq", "qurcalamaq" və "dəlimə-dəlimə axtarmaq" felinə daha yaxındır.
Ümumiyyətlə, eşələmək fəili, hərəkətin sistemsizliyinə, səliqəsizliyinə və bəzən də məqsədsizliyinə vurğu edir. Bu, həm fiziki, həm də məcazi mənalarda istifadə oluna bilən, Azərbaycan dilinin zəngin leksikasını əks etdirən bir sözdür. Həm də bu fəilin işlənməsindən söhbətin emosional və ya intonasion çalarını da başa düşmək mümkündür. Məsələn, tonqalın közünü eşələmək hərəkəti əhval-ruhiyyəni əks etdirə bilər, sənədləri eşələmək isə ümidsizliyi və ya narahatlığı ifadə edə bilər.