Eşmək felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "qazımaq"dan daha geniş və çoxşaxəlidir. Lüğətlərdə əsasən "torpağı, qumu, külü və s.-ni qazımaq, qazıyıb açmaq, qurdalamaq" kimi izah olunsa da, bu, sözün ifadə etdiyi bütün mənaları əhatə etmir. Eşmək hərəkəti, bir şeyin içini qazıb, açmaq, dərinliyə doğru irəliləmək mənasını verir və bu prosesdə bəzən şiddət, tələsiklik, hətta qəzəb ifadə oluna bilər.
Misal olaraq, verilən cümlədəki "Pəncəsi ilə acıqlı-acıqlı yeri eşir, dırmalayırdı" ifadəsi, pələngin qəzəbindən yeri qazıb dağıtmasını, pəncəsini torpağa batırmasını təsvir edir. Burada "eşmək" sadəcə qazmaq deyil, həm də qəzəb, əsəbilik və güc nümayişi mənasını da özündə ehtiva edir. Bu səbəbdən, "eşmək" fəlinin tərcüməsi kontekstdən asılı olaraq "qazımaq", "qoparmaq", "dəlmək", "çuxur açmaq", hətta "qırmaq" kimi də anlaşıla bilər.
Daha da genişləndirək: "Eşmək" həm də məcazi mənada istifadə oluna bilər. Məsələn, "o, həqiqəti eşməyə çalışır" cümləsində "eşmək" gizli bir şeyi, bir həqiqəti tapmaq, aşkar etmək mənasında işlənir. Burada fiziki qazıma deyil, məntiqi axtarış, araşdırma prosesi nəzərdə tutulur. Beləliklə, "eşmək" felinin mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilir və bu, sözün zəngin leksik imkanlarını göstərir.
Nəticə olaraq, "eşmək" sadə bir qazıma hərəkətindən daha çox şey ifadə edən, həm konkret, həm də məcazi mənalarda istifadə oluna bilən çox yönlü bir sözdür. Onun mənasının tam anlaşıla bilməsi üçün cümlənin ümumi kontekstinin nəzərə alınması vacibdir.