izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Etdirilmək sözü "etmək" fellərinin məchul felidir. Yəni, hər hansı bir əməlin subyekt tərəfindən deyil, ona qarşı icra edildiyini, bir başqasının təsiri ilə baş verdiyini bildirir. Sadəcə "etmək" feli hərəkətin baş verməsini ifadə edirsə, "etdirilmək" feli həmin hərəkətin başqasının təşəbbüsü ilə və ya onun vasitəsi ilə baş verməsini göstərir. Məsələn, "kitabı oxudum" cümləsində "oxumaq" əməli özüm tərəfindən icra edilib. Lakin, "kitabı oxudurdum" və ya "kitabı oxutdurdum" cümlələrində isə bu əməlin icrasında başqa bir şəxsin rolu ön plana çıxır. Birinci halda özüm başqasını oxutdurmuşam, ikincidə isə özümdən başqasının məni oxutdurması söz mövzüsudur. Bu, passiv səsin daha incə nüanslarını əks etdirir.

Misal olaraq, verilən sitatda "nümayiş etdirilən filmlərin şəkilləri" ifadəsi, filmlərin şəkillərinin öz-özünə deyil, kimsə tərəfindən - yəni kinoteatr işçiləri tərəfindən - qabağa vurulduğunu, nümayiş etdirildiyini göstərir. "Etdirilmək"in bu kontekstdə işlənməsi əməlin passiv xarakterini və başqasının təşəbbüsünü aydın şəkildə qeyd edir.

Maraqlı bir nüans da odur ki, "etdirilmək" feli yalnız "etmək" fellərinin məchul formasını deyil, həm də əməlin icra olunmasının bilərəkdən, planlı şəkildə və ya məcburi olaraq icra olunmasını ifadə edə bilər. Məsələn, "məni aldadırdılar" və "məni aldatdırdılar" ifadələrinin arasında incə bir fərq var. Birinci halda, aldadılma sadəcə olaraq baş verib. İkincidə isə aldatılma bir planın, bir təşəbbüsün nəticəsidir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz