Əks-tədbir (ər. əks + tədbir) – bir tədbirə qarşı görülən, onu neytrallaşdırmaq, zərərsizləşdirmək və ya əks təsir göstərmək məqsədilə həyata keçirilən fəaliyyətdir. Bu, sadəcə bir qarşı tədbir deyil, daha çox strateji bir yanaşma tələb edir. Əks-tədbirin effektivliyi, əsas tədbirin təbiətini dəqiq anlamaq, onun potensial təsirlərini qiymətləndirmək və uyğun bir reaksiya strategiyası hazırlamaq bacarığından asılıdır.
Əks-tədbirlər müxtəlif sahələrdə tətbiq olunur. Hərbi sahədə, düşmənin hücumunun qarşısını almaq və ya onun təsirini minimuma endirmək üçün istifadə olunur. Məsələn, raket hücumuna qarşı raket müdafiə sistemləri, siber hücumlara qarşı siber təhlükəsizlik tədbirləri əks-tədbirlərə nümunədir. İqtisadiyyatda, rəqib şirkətlərin hərəkətlərinin təsirini azaltmaq üçün strateji planlar da əks-tədbir sayıla bilər.
Əks-tədbirlər proaktiv və ya reaktiv ola bilər. Proaktiv əks-tədbirlər, potensial təhlükələrin yaranmasından əvvəl qabaqlayıcı tədbirlərdir. Məsələn, bir şirkətin rəqibinin bazar payını artırma ehtimalını nəzərə alaraq, əvvəlcədən yeni məhsulların təqdim edilməsi və ya qiymət strategiyasının dəyişdirilməsi proaktiv əks-tədbirə aiddir. Reaktiv əks-tədbirlər isə təhlükənin yaranmasından sonra görülən tədbirlərdir. Məlumat sızmasının baş verməsi halında, informasiya təhlükəsizliyinin gücləndirilməsi, reaktiv əks-tədbirin nümunəsidir.
Əks-tədbirin uğurlu olması üçün həm dəqiq analiz, həm də çevik reaksiya lazımdır. Dinamik bir mühitdə, əks-tədbirlərin daim yenilənməsi və təkmilləşdirilməsi vacibdir. Çünki rəqiblər də öz əks-tədbirlərini inkişaf etdirir və bu davamlı bir dövrə səbəb olur. Bu səbəbdən, əks-tədbir yalnız bir hərəkət deyil, daim inkişaf edən və təkmilləşdirilən bir strategiyadır.