Əlyazması (ərəb. əl + yazma): Əl ilə yazılmış hər hansı bir mətn, sənəd, kitab, şeir, musiqi notları və ya başqa hər hansı əsərin orijinal nümunəsi. Sadəcə əl ilə yazılmış olması ilə çap olunmuş nüsxədən fərqlənir. Əlyazması, müəllifin öz əli ilə yaratdığı, hərfi, imlası, üslubu ilə onun şəxsiyyətinin əks olunduğu unikal bir sənəddir. Bu səbəbdən də, tarixi, ədəbi və ya elmi əhəmiyyət kəsb edən əlyazmaları qiymətli mədəni irsimiz kimi qoruyub saxlamaq çox vacibdir.
Əlyazmaları bir neçə cəhətdən təsnif etmək olar: yazı üslubuna (məsələn, xət, nəsx, nəstəliq), dilinə, mövzusuna, tarixinə, müəllifə və s. görə. Qədim əlyazmaları tarixi hadisələrin, mədəniyyətin, ədəbiyyatın və elmin inkişafının qiymətli mənbəyidir. Onlar yalnız məlumat daşıyıcısı deyil, həm də müəllifin yaradıcılıq prosesinin, onun düşüncə tərzinin, hətta o dövrün sosial-mədəni həyatının əyani şahidi olurlar.
Əlyazmaları fondu (arxiv): Əlyazmaların sistematik şəkildə toplanması, qorunması, tədqiqi və istifadəsinə xidmət edən müəssisədir. Bu fondlar adətən muzey, kitabxana, universitet və ya digər tədqiqat mərkəzləri daxilində fəaliyyət göstərir. Onlar nadir və qiymətli əlyazmaları, onların kataloqlarını, tədqiqat nəticələrini saxlayır və tədqiqatçılar üçün əlçatan edir. Beləliklə, əlyazmaları fondu tariximizin və mədəni irsimizin əvəzsiz bir hissəsini gələcək nəsillərə ötürür.