Əmir (ər. أمير) sözü ərəb mənşəli olub, “əmr edən”, “hökmran”, “başçı” mənalarını verir. Tarixən, bu termin müxtəlif kontekstlərdə geniş istifadə olunmuşdur və mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər.
Ən geniş mənada, əmir bir qrupun, qəbilənin, vilayətin və ya hətta ölkənin rəhbəri, hökmdarı və ya başçısıdır. İslam dünyasında əmir titulu, xəlifədən sonra ən yüksək rütbə sayılırdı və müxtəlif səlahiyyətlərə malik olan şəxslərə verilə bilərdi. Məsələn, bir əmir bir əyalətin, şəhərin və ya hərbi dəstənin rəhbəri ola bilərdi.
Tarixi mənbələrə nəzər salsaq, əmirin səlahiyyətləri coğrafi mövqeyindən, siyasi quruluşdan və zaman keçdikcə baş verən dəyişikliklərdən asılı olaraq dəyişirdi. Bəzi əmirlər ərazilərində tam suverenlik hüququna malik idilər, digərləri isə daha yüksək səlahiyyətlilərə tabe idilər. Məsələn, Məmlük dövlətində əmirlər sultanın əmri altında idilər, amma öz ərazilərində geniş səlahiyyətlərə sahib idilər.
Əmir titulu yalnız siyasi kontekstdə deyil, həm də dini kontekstdə istifadə olunurdu. Məsələn, Məkkənin və Mədinənin rəhbərlərinə də əmir deyilirdi. Bu, əmirin yalnız siyasi güc deyil, həm də dini nüfuz və hörmətə malik olduğunu göstərir.
Müasir dövrdə əmir titulu bəzi ölkələrdə, xüsusilə də ərəb ölkələrində hələ də istifadə olunmaqdadır, lakin əvvəlki səlahiyyətlərə malik deyil. Bəzi hallarda, əmir adı şərəf titulu kimi istifadə olunur.