Əşrəf (ər. أشرف - əşrəf) sözü köhnə Azərbaycan dilində ən yüksək şərəfə, nüfuz və dəyərə malik olanı, ən əziz və hörmətli olanı bildirir. Sözün kökündəki "şərəf" anlayışı yalnız sosial mövqe və titul ilə deyil, həm də əxlaqi kamillik, yüksək mənəvi keyfiyyətlər, xeyirxahlıq və cəsarət kimi insanı insan edən xüsusiyyətlərlə sıx bağlıdır. Ona görə də "əşrəf" sadəcə "ən hörmətli" deyil, həm də mənəvi cəhətdən üstün, nümunəvi insan mənasını da özündə ehtiva edir.
Əşrəfin müasir dilçilikdə istifadəsi azalsa da, ədəbiyyatda və tarixi mətnlərdə hələ də rast gəlinir. Sözün köhnəliyi onun əhəmiyyətini azaltmır. Əksinə, "əşrəf" sözü mətnə xüsusi bir zəriflik və tarixi əzəmət qatır. O, həm də müəllifin həmin şəxsə qarşı duyduğu dərin hörməti və ehtiramlarını ifadə edir.
Misal olaraq verilən Arif bəy şeir parçasında "əşrəf" sözü canavarın insanlardan üstün olmasının mümkünsüzlüyünü vurğulayır. Burada "əşrəf" yalnız qüvvə və güc mənasında deyil, daha çox mənəvi üstünlük, insanlığın canavardan fərqli olaraq mənəvi dəyərlərə sahib olması kontekstində işlədilir. Beləliklə, "əşrəf" sözü sadə bir sıfatdan daha çox, mürəkkəb bir ideyanın, müqayisənin və ifadənin simvolu olur.
Qeyd etmək lazımdır ki, "əşrəf" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq müxtəlif çalarlarda ortaya çıxa bilər. Ancaq əsas mahiyyət – ən yüksək şərəfə, dəyərə və hörmətə layiq olmaq - hər zaman öz əhəmiyyətini saxlayır.