Əvəlik (Stellaria media) Azərbaycanın xalq təbabətində geniş istifadə olunan, enliyarpaq, bir illik bir ot bitkisidir. Adından da göründüyü kimi, bəzi hallarda digər dərman bitkilərinə əvəz olaraq tətbiq olunmuşdur. Bu istifadəsinin səbəbi, əvəliyin tərkibində olan müxtəlif faydalı maddələrdir. Bitkinin tərkibində olan saponinlər, flavonoidlər və digər bioaktiv birləşmələr, onu müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində effektiv hala gətirir.
Əvəlik, ümumiyyətlə, yaz aylarında çiçəkləyən və hər yerdə - bağlarda, tarlalarda, yol kənarlarında rast gəlinən bir bitkidir. Onun xüsusiyyətlərinə asılı olaraq, həm təzə, həm də quru halda istifadə olunur. Quru yarpaqları çaya əlavə edilərək içilir və müxtəlif xəstəliklərə qarşı profilaktik tədbir kimi istifadə olunur. Həmçinin, xalq təbabətində əvəliyin yarpaqlarından hazırlanmış məlhəmlər də dəri xəstəliklərinin müalicəsində tətbiq olunur.
Əvəliyin müalicəvi təsirləri haqqında geniş elmi araşdırmalar aparılmamışdır, buna baxmayaraq, əsrlər boyu xalq təbabətində tətbiq olunması onun bəzi müsbət təsirlərini göstərir. Bitkinin tərkibindəki antioksidanlar sayəsində iltihab əleyhinə təsiri, həmçinin tənəffüs yolları xəstəliklərinin müalicəsində köməkçi rolu qeyd edilməkdədir. Lakin, hər hansı bir dərman bitkisinin istifadəsi öncə həkimlə məsləhətləşməyi unutmayın. Əvəliyin istifadəsi ilə bağlı dozaj və tətbiq üsullarına dair dəqiq məlumat üçün mütəxəssislərlə əlaqə saxlamaq vacibdir.
Qeyd edək ki, əvəliyin müalicəvi xüsusiyyətləri onun növündən və bitdiyi ərazidən asılı olaraq dəyişə bilər. Ona görə də, əvəliyin tərkibinin və təsirinin daha dəqiq öyrənilməsi üçün elmi tədqiqatların aparılması vacibdir. Bu, həm xalq təbabətində əvəliyin daha təhlükəsiz və effektiv istifadəsinə, həm də onun potensialının daha geniş araşdırılmasına imkan verəcəkdir.