Fəndbaz (fars. فنباز - fənn-baz, "fənn" - sənət, bacarıq, "baz" - oynayan, həvəskar) sözü Azərbaycan dilində hiyləgər, fırıldaqçı, aldadıcı mənalarında işlənir. Lüğətlərdə sadəcə “hiyləbaz, fırıldaqçı, fəndgir, fəndcil” kimi təriflənsə də, fəndbaz daha çox planlı, düşünülmüş və bacarıqla həyata keçirilən hiylə və fırıldaqları ifadə edir. Bu, sadəcə qəfil, təsadüfi bir aldatma deyil, əksinə, dərin düşünülmüş və məharətlə tətbiq olunan bir strategiyanı əks etdirir.
Fəndbazlıq, hiyləgərlikdən fərqli olaraq, daha çox intellekt və planlaşdırma tələb edir. Fəndbazlar, qurbanlarının zəif nöqtələrini, psixoloji xüsusiyyətlərini və davranışlarını diqqətlə analiz edərək, öz məqsədlərinə çatmaq üçün ustalıqla manevr edirlər. Onlar, əlçatmaz görünən hədəflərə belə, ağıllı və mürəkkəb fəndlər vasitəsilə nail ola bilirlər. Bu səbəbdən də fəndbazlıq, sadəcə bir etiket deyil, daha çox mürəkkəb bir psixoloji və davranış xarakteristikasıdır.
Ədəbiyyatda və gündəlik danışıqda fəndbaz sözü tez-tez mənfi kontekstdə işlənsə də, bəzən müsbət mənada da istifadə oluna bilər. Məsələn, strateji düşüncəyə malik bir insan, rəqibini geridə qoymaq üçün fəndbazlıqdan istifadə edə bilər. Lakin bu halda da fəndbazlıq ədalətli oyun qaydalarının çərçivəsindən kənara çıxmamalıdır. Yəni fəndbazlıq, öz məqsədlərinə çatmaq üçün nə qədər ağıllı və mürəkkəb olsa da, həmişə etik normalar çərçivəsində qalmalıdır.
Verilən nümunə cümlədə ("Zalım oğlu nə fəndbazmış, a gədə!") fəndbaz sözü açıq şəkildə mənfi mənada işlədilir və bu, şəxsin hiyləgərliyini və alçaqlığını vurğulayır.