Fır – bitkilərin müxtəlif hissələrində, əsasən həşəratların (xüsusilə bitki bitlərinin, gənələrin və ya digər kiçik zərərvericilərin) fəaliyyətinin nəticəsində əmələ gələn anormal şişkinlikdir. Bu şişkinliklər adətən toxumaların anormal böyüməsi və ya şişməsi ilə xarakterizə olunur və bitkinin formasına, inkişafına və məhsuldarlığına mənfi təsir göstərə bilər.
Fırların ölçüləri çox müxtəlif ola bilər – kiçik nöqtədən tutmuş bir neçə santimetr diametrli böyük şişkinliyə qədər. Onların forması da müxtəlifdir: kürəvi, oval, uzanmış və s. Rəngi isə bitkinin növündən, fırın əmələ gəlmə səbəbindən və inkişaf mərhələsindən asılı olaraq dəyişə bilər – yaşıl, qırmızı, qəhvəyi və ya hətta qara rəngdə ola bilər.
Fırların əmələ gəlmə səbəbləri müxtəlifdir. Ən çox yayılmış səbəb həşəratların ifraz etdiyi maddələrin bitki toxumalarına təsiridir. Bu maddələr bitkinin hüceyrələrinin anormal şəkildə böyüməsinə səbəb olur. Bəzi hallarda isə fırların əmələ gəlməsi göbələk və ya virus infeksiyaları ilə əlaqəli ola bilər.
Fırların bitkilərə vurduğu zərər onların ölçüsündən və yerləşməsindən asılıdır. Kiçik fırlar bitkinin inkişafına ciddi təsir göstərməsə də, böyük fırlar bitkinin qidalanmasını pozaraq məhsuldarlığını azalda bilər. Həmçinin, fırlar bitkinin zəifləməsinə və digər xəstəliklərə qarşı həssaslığının artmasına səbəb ola bilər. Bəzi hallarda isə fırlar bitkinin tam məhv olmasına belə gətirib çıxara bilər.
Kənd təsərrüfatında fırların qarşısını almaq üçün müxtəlif üsullar tətbiq olunur, bunlara həşəratlarla mübarizə, bitkilərin düzgün qulluq edilməsi və xəstəliklərin vaxtında müalicəsi daxildir. Fırların meydana çıxması, bitkinin sağlamlığına dair bir siqnaldır və bunun səbəblərinin araşdırılması vacibdir.