Final [ital. finale – sonuncu, axırıncı] musiqi, teatr və ya ədəbi əsərin son hissəsini, kulminasiya nöqtəsini, həlledici anını bildirən bir termindir. Sadəcə “son” demək deyil, əsərin əsas mövzularının bağlanmasının, dramatik gərginliyin boşalmasının və ya həllinin, hətta açıq qalan sualların ortaya qoyulmasının ifadəsidir. Final, əsərin əvvəlki bütün hissələrinin məntiqi nəticəsidir, eyni zamanda tamaşaçı və ya oxucu üçün emosional təsir buraxır.
Musiqidə, xüsusilə simfoniya, sonata və konsert kimi böyük forma əsərlərində, final həm kompozisiyanın sonuncu hissəsi, həm də bütövlükdə əsərin təəssüratını tamamlayan, əsərin əsas ideyasını bir daha vurğulayan hissədir. Bəzən final daha sürətli və enerjili, bəzən isə daha sakit və düşüncəli ola bilir, əsərin ümumi xarakterinə və müəllif tərəfindən qoyulmuş məqsədə uyğun olaraq.
Teatrda final pərdə, pyesin sonuncu səhnəsidir və əksər hallarda əsərin süjet xəttini bağlayır, personajların taleyini aydınlaşdırır. Finalda əsərin əsas qəhrəmanı müsbət və ya mənfi nəticə ilə üzləşir, konflikt həll olunur və tamaşaçıya müəyyən bir mesaj verilir. Dramaturq finalın yazılmasına xüsusilə diqqət yetirir, çünki o, tamaşaçının əsərdən əldə etdiyi ümumi təəssüratı formalaşdırır.
Ədəbiyyatda final, əsərin son fəslinin, son səhnəsinin, yekun hissəsinin adıdır. Roman, novella və ya povestin finalı əsərin bütün hadisələrini, personajların təkamülünü və əsərin əsas ideyasını özündə əks etdirir. Finalda bütün suallar cavablandırılır, açıq qalan məqamlar aydınlaşır və oxucuda müəyyən bir duyğu oyatmaq məqsədi güdülür. Bəzi əsərlərdə açıq final da istifadə olunur ki, burada oxucu öz mülahizələrini əlavə edərək əsərin sonunu özünün tamamlamalıdır.