Firəngtoyuğu (Gallus gallus domesticus) toyuqkimilər dəstəsinə, fazanlar fəsiləsinə aid evcilləşdirilmiş bir quş növüdür. Sadəcə "toyuq fəsiləsinə mənsub quş" ifadəsi onun zəngin tarixini, bioloji xüsusiyyətlərini və insan həyatındakı əhəmiyyətini tam əks etdirmir.
Firəngtoyuğu, əslində, Asiyanın cənub-şərqində yaşayan vəhşi bankiv toyuğunun (Gallus gallus) evcilləşdirilmiş formasıdır. Min illər ərzində davam edən seçmə yetişdirmə nəticəsində müxtəlif cinslərdə bədən ölçüsü, lələk rəngi, yumurta verimi və digər xüsusiyyətləri ilə fərqlənən çoxsaylı növləri yetişdirilmişdir. Bu gün dünyanın hər yerində geniş yayılmışdır və ət, yumurta və bəzək məqsədilə yetişdirilir.
Firəngtoyuğunun insan həyatı üçün rolu olduqca əhəmiyyətlidir. Qədim zamanlardan bəri ət və yumurta mənbəyi kimi istifadə edilməklə yanaşı, lələkləri də müxtəlif məqsədlər üçün istifadə olunmuşdur. Həmçinin, firəngtoyuğu müasir genetik tədqiqatlar üçün əhəmiyyətli bir model orqanizmdir.
Maraqlı fakt kimi qeyd etmək olar ki, firəngtoyuğunun evcillikləşdirilmə tarixi, əkinçiliyin inkişafı ilə sıx bağlıdır və bu prosesin qədim zamanlarda baş verdiyi güman edilir. Müxtəlif arxeoloji tapıntılar və genetik təhlillər bu proses haqqında ətraflı məlumat əldə etməyə imkan verir.
Beləliklə, firəngtoyuğu sadəcə bir quş deyil, insan tarixi və mədəniyyətinin ayrılmaz bir hissəsidir, əsr boyu insanlara qida, gəlir və bəzək məhsulları təmin etmişdir.