Gecikmə: "Gecikmək" fellərinin törəmə isimidir və əsasən bir hadisənin, vəzifənin və ya şəxsin nəzərdə tutulmuş vaxtdan sonra baş verməsi və ya gəlməsi mənasını bildirir. Sadəcə "gecikən zaman" deyil, həm də bu gecikmənin səbəb olduğu nəticələr, narahatçılıq və ya problemlər barədə də düşünməyə əsas verir. Misal olaraq, "Fərrux kişinin gecikməsi Natiqin xoşuna gəlmədi" cümləsində "gecikmə" sözü sadəcə Fərruxun vaxtında gəlməməsini deyil, həm də bu hadisənin Natiqdə yaratdığı narazılığı ifadə edir.
Gecikmənin müxtəlif səviyyələri və növləri ola bilər: bir neçə dəqiqəlik kiçik bir gecikmədən tutmuş, saatlarla və ya hətta günlərlə davam edən əhəmiyyətli bir gecikməyə qədər. Gecikmənin səbəbləri də müxtəlifdir: nəqliyyat problemləri, gözlənilməz hadisələr, səhlənkarlıq və ya planlaşdırmada çatışmazlıqlar. Bəzən gecikmənin qarşısını almaq mümkün olmur, bəzən isə sadəcə diqqətsizlik və məsuliyyətsizlik nəticəsidir.
Ədəbiyyatda gecikmə bəzən süjetin inkişafına təsir göstərən mühüm bir element kimi işlənir. Məsələn, bir qəhrəmanın həyati qərar qəbul etməsindən gecikərək fəlakətli nəticələrlə üzləşməsi və ya əksinə, bir gecikmənin qəhrəmanın həyatını xilas etməsi kimi. Beləliklə, gecikmənin təsviri həm hərəkətin sürətini tənzimləyir, həm də hadisələrin əhəmiyyətini vurğulayır.
Ümumiyyətlə, "gecikmə" sözü sadə bir leksik vahid olmaqdan kənara çıxaraq, hadisələrin ardıcıllığına, səbəb-nəticə əlaqələrinə və hətta əxlaqi qiymətləndirmələrə dair daha geniş məlumat daşıyır. Bunu nəzərə alaraq, təkcə "vaxtında gəlməmə" kimi sadə bir tərif kifayət etmir. Onun həm kontekstdən, həm də gecikmənin ölçüsündən və səbəbindən asılı olaraq fərqli çalarları və mənaları var.