izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Gedən-gələn: Azərbaycan dilində "gedən-gələn" sözü, ümumi mənada, müəyyən bir yerdən keçən, hərəkət halında olan bütün insanları, yəni yolçuları, səyyahları, ziyarətçiləri və s. əhatə edir. Sadəcə "yoldan ötən hər bir şəxs, hər kəs, hər adam" tərifi, sözün geniş mənasını tam əks etdirmir. Daha dəqiq desək, bu termin müəyyən bir məkana, əraziyə, yaxud hadısəyə şahid olan, oradan keçən hər bir insanı bildirir. Bu, sadəcə fiziki hərəkətdən ibarət deyil, həm də hadisəyə dair müəyyən bir şahidlik və ya təmas mənası daşıyır. Belə ki, "gedən-gələn" ifadəsi, həmin ərazinin və ya hadisənin dinamikasını, canlılığını da vurğulayır.

Məsələn, bir bazar meydanında "gedən-gələn çox idi" deyəndə, sadəcə insanların sayından danışılmır, həm də həmin meydanın canlı, aktiv, şən bir mühit olduğunu ifadə edirik. Yaxud "qəzanın baş verdiyi yerdə gedən-gələn az idi" deyəndə, hadisənin baş verdiyi anın sakit, tərk edilmiş bir atmosferi olduğu nəzərdə tutulur. Beləliklə, "gedən-gələn" ifadəsi, sadə bir sayı ifadə etməkdən daha çox, bir yerin, hadisənin və ya prosesin dinamikasını, canlılığını, hətta atmosferini təsvir edir.

Mir Cəlalın misalında isə ("[Arvad] gedəndəngələndən ərini soruşurdu.") "gedən-gələn" ifadəsi daha çox məcaz mənasında işlənir. Arvad, ərinin qayıdışı haqqında məlumat almaq üçün yoldan keçən hər kəsə sual verir. Bu halda, "gedən-gələn" ifadəsi, ümumi əhali, qonşular, tanışlar və ya sadəcə yoldan keçən insanlar anlamını daşıyır. Yəni, arvad ərinin harada olduğunu bilmək üçün mümkün olan hər kəslə əlaqə saxlamağa çalışır.

Nəticə olaraq, "gedən-gələn" sözü, sadə bir tərifə sığmayan, kontekstdən asılı olaraq mənasını dəyişən, çoxşaxəli bir ifadədir. Həm konkret, həm də məcazi mənalarda işlənə bilər və yalnız bir sözlə ifadə oluna bilməyən bir çox mənaları əhatə edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz