Gerilik: Geri olma, geri qalma halı; inkişafda, tərəqqidə, müasirlikdə digər sistemlərə, cəmiyyətlərə və ya dövrə nisbətən geridə qalma vəziyyəti. Bu, sadəcə bir fiziki və ya texnoloji gerilik deyil, həm də sosial, iqtisadi, siyasi və mədəni sahələri əhatə edən kompleks bir fenomendir.
Gerilik sosial həyatın müxtəlif aspektlərində özünü göstərə bilər: İqtisadi gerilik, aşağı səviyyədə istehsal, texnologiyanın köhnəlməsi, yoxsulluq və bərabərsizliyin yüksək səviyyəsi ilə səciyyələnir. Siyasi gerilik, avtoritar rejimlər, demokratiyanın olmaması, insan hüquqlarının pozulması, ədalət sisteminin səmərəsizliyi kimi halları əhatə edir. Mədəni gerilik isə ənənələrin həddindən artıq qorunması, yeniliklərə qarşı müqavimət, təhsil səviyyəsinin aşağı olması, cəhalət və əsassız inancların yayılması ilə ifadə olunur.
Geriliyin səbəbləri çoxşaxəlidir və tarixi, coğrafi, siyasi, iqtisadi və sosial amillərlə sıx bağlıdır. Məsələn, uzun müddət davam edən müharibələr, siyasi qeyri-sabitlik, texnoloji inkişafdan geri qalma, təhsilə və elmin inkişafına qoyulan investisiyaların azlığı, korrupsiya və rüşvətxorluq geriliyin əsas səbəbləri arasında yer alır. Bəzən isə gerilik qəsdən, müəyyən maraq qruplarının mənfəəti üçün qorunub saxlanıla bilər.
Ədib “Pir” hekayəsində təsvir etdiyi köhnə feodal Azərbaycanın mənzərəsi geriliyin canlı bir təcəssümüdür. Bu mənzərədə həm iqtisadi, həm siyasi, həm də mədəni geriliyin əks olunması müşahidə edilir. Hekayədəki bədii surətlər vasitəsilə oxucuya feodal cəmiyyətinin ədalətsizliyi, insanlara qarşı amansızlığı, inkişafın olmaması və cəhalətin hakim olduğu bir həyat tərzi göstərilir. Bu, geriliyin insan həyatına neqativ təsirlərini göstərən əyani bir nümunədir.