Gülgəz sözü Azərbaycan dilində əsasən “qırmızı”, “al” mənalarında işlənir. Lüğətlərdəki qısa izah, sözün zəngin məna çalarlarını tam əks etdirmir. Gülgəz sadəcə "qırmızı" olmaqdan daha çoxdur; o, parlaq, canlı, sanki özündə həyat enerjisi daşıyan bir qırmızıdır. Günəşin batarkən göy üzündə yaratdığı o canlı, al qırmızı rəngi, təzəcə açılmış gülün ləçəklərinin coşğun rəngi, qan qırmızı rəngin dərinliyi və hətta hənanın yaratdığı qırmızı rəng də "gülgəz" adlandırıla bilər.
Vaqifin misrasında gördüyümüz kimi, “Ağ əllərinin olub əcaib gülgəz; Qana batıb, yoxsa hənalanıbdır?” sualı, sözün məna çalarlarının müxtəlifliyinə işarədir. Şair burada qadının əllərinin qırmızı rəngini təsvir edərək, bu rəngin mənşəyini sual altına alır: qan damlasının təsirimi, yoxsa həna rəngininmi? Bu təsvir, gülgəzin sadə bir rəng adından daha çox, bir duyğu, bir sirr, bir sual ifadə etdiyini göstərir. Rəngin sirrli tərəfinə, onun ətrafında yaranan suala və təəccübə diqqət yetirmək vacibdir.
Beləliklə, gülgəz sadəcə bir rəng adı deyil, həm də sözün poetik, bədii və məcazi mənalarını ehtiva edən, zəngin bir ifadə vasitəsidir. O, rəngin təkcə fiziki təsvirindən kənara çıxaraq, duyğu və təəssüratları da özündə birləşdirir.