izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Hanı sözü Azərbaycan dilində "harada?", "haradadır?" mənasında istifadə olunan bir sual əvəzliyidir. Bu, sadəcə yerin soruşulması üçün deyil, həm də bir şeyin, birinin və ya bir hadisənin mövcudluğunun və ya yerinin təsdiqini istəmək üçün işlədilir. "Hanı kitabım?" deyərkən yalnız kitabın yerini soruşmuruq, həm də onun mövcudluğundan əmin olmaq istəyirik. Əgər kitab göz qabağındadırsa, "Hanı?" sualına cavab olaraq onun yerini göstərmək kifayətdir. Lakin kitab tapılmadıqda suala cavab olaraq "Bilmirəm" və ya "Yoxdur" kimi cavablar verilir.

Sözün istifadəsindəki intonasiya və kontekst onun mənasını müəyyən edir. Məsələn, "Hanı o qələm?" sərt bir tonda deyildiyi halda, sual edənin qələmi tapmaqda ciddi bir tələbi olduğu başa düşülür. Halbuki eyni sual yumşaq və mehriban bir tonda soruşulursa, daha çox bir kömək istəyi əks etdirir.

Giziroğlu misalında verilən "Hanı bu bağçanın gülü; Oxumur şeyda bülbülü" beyti, sözün poetik istifadəsinə gözəl bir nümunədir. Burada "hanı" yalnız gülün yerini soruşmur, eyni zamanda gülün gözəlliyini, ətirinin olmamasını və bülbülün oxumamasını da ifadə edir. Yəni, söz ətraf mühitin vəziyyəti haqqında da məlumat verir.

Qısacası, "hanı" sadə bir sual əvəzliyindən daha çoxdur. O, nitqdə həm konkret, həm də məcazi mənada istifadə olunur, intonasiya və kontekstdən asılı olaraq fərqli mənalar daşıyır və poetik əsərlərdə də uğurla tətbiq olunur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz