Haray sözü Azərbaycan dilində geniş mənada nida kimi işlənir. Sadəcə bir səs, bir ünlem deyil, həm də duyğuların, hisslərin güclü ifadəsidir. "Dad", "aman", "vay", "dadfəryad", "dadfəğan" kimi sözlərlə sinonim olaraq işlənən haray, qəfil baş verən hadisələrə, ağrı-acıya, qorxuya, sevincə və ya təəccübə reaksiya olaraq səsləndirilən bir ifadədir.
Lüğətlərdəki qısa izah, harayın çoxşaxəli mənasını tam əks etdirmir. Haray, sadəcə bir söz deyil, həm də bir səs, bir ton, bir duyğu ifadəsidir. Səsinin hündürlüyü, tonunun dəyişkənliyi, nəfəsin sürəti harayın ifadə etdiyi duyğunun şiddətini göstərir. Məsələn, qorxu dolu bir haray, sevinc dolu bir haraydan tamamilə fərqlidir. Qorxulu bir harayda titrəyən səs, qırğın bir ton, sevincli bir harayda isə coşğunluq, həyəcan duyulur.
Ədəbiyyatda haray, xüsusilə də dastan və poemalarda, hadisələrin gərginliyini artırmaq, oxucunun/dinləyicinin duyğularına təsir etmək üçün istifadə olunur. Göstərilən misallar da bunu təsdiq edir: "Haray, kim nə dilim var, nə dil anlayanım" misalında kədər və çarəsizlik, "Haray, ey şerimin tunc qanadları; Fikrimin, hissimin..." misalında isə coşğu və ilham ifadə olunur. Haray, burada sadəcə bir nida deyil, həm də şairin duyğularını ifadə edən, şeirin məzmununa güc qatan bir vasitədir.
Beləliklə, haray, sadə bir nida olmaqdan daha çox, insan duyğularının güclü bir ifadəsidir. O, sözlə ifadə olunan hissləri daha da gücləndirərək, oxucu və ya dinləyicinin təxəyyülünü daha da canlandırır.