Hipotenuz (yun. ὑποτείνουσα - hypoténousa - "uzanan", "gərgin olan") düzbucaqlı üçbucağın ən uzun tərəfidir və düz bucağın qarşısında yerləşir. Bu, düzbucaqlı üçbucağın xüsusiyyətlərini müəyyən edən əsas elementlərdən biridir və bir çox riyazi hesablamalarda, xüsusilə Pifaqor teoreminin tətbiqində əsas rol oynayır.
Pifaqor teoremi, düzbucaqlı üçbucağın hipotenuzunun kvadratının digər iki tərəfinin (katetirin) kvadratlarının cəminə bərabər olduğunu bildirir (a² + b² = c², burada "c" hipotenuzdur, "a" və "b" isə katetilərdir). Bu sadə, lakin güclü teorem, həndəsənin və riyaziyyatın müxtəlif sahələrində, məsələn, üçbucağın ölçülərinin hesablanması, məsafələrin hesablanması, koordinat sistemində nöqtələr arasındakı məsafənin tapılması və s. geniş tətbiq olunur.
Hipotenuzun adı yunanca köklərə malikdir və həqiqətən də onun həndəsi vəziyyətini əks etdirir: "uzanan" və ya "gərgin olan" ifadəsi, düz bucağın qarşısında yerləşən və iki kateti bir-birinə bağlayan, sanki onları "gərginləşdirən" tərəfi təsvir edir. Beləliklə, adın özü də bu həndəsi obyektin mahiyyətinə işarə edir.
Riyaziyyatdan kənara çıxaraq, hipotenuzun simvolik mənası da ola bilər. Məntiqi olaraq iki müxtəlif istiqamətdən gələn "kateti" birləşdirərək bir nöqtədə "qarşılaşdıran" hipotenuz, bəzən birləşmə, əlaqə, həll və ya hədəfə çatmaq kimi metaforik mənalar da daşıya bilər. Bu, sözün riyazi tərifindən kənara çıxan, daha geniş bir interpretasiyadır.