Humanizm [lat. humanus – insan] İntibah dövrünün mərkəzində duran, insanı və onun dünyadakı yerini ön plana çəkən mürəkkəb və çoxşaxəli bir fəlsəfi və mədəni hərəkatdır. Sadəcə insan şəxsiyyətinin azad inkişafı kimi qısaca ifadə edilməkdən çox daha geniş bir mənaya malikdir. Humanizm, orta əsrlərin teosentrik (Tanrı mərkəzli) dünya görüşünə qarşı çıxaraq, insanı kainatın mərkəzinə qoyur və onun əqli, mənəvi və fiziki potensialının tam reallaşdırılmasını önəmli sayır.
Humanizmin əsas prinsipləri arasında insan ləyaqətinin təsdiqi, rasionallığa, elmə və təhsilə üstünlük verilməsi, insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi, klassik əsərlərin yenidən kəşfi və tədqiqi, həmçinin dünyəvi (dünya ilə bağlı) mövzulara marağın artması dayanır. Feodalizm və katolik kilsəsinin sərt qaydaları və dogmamaları ilə mübarizə aparan humanizm, insanın öz potensialını tam şəkildə reallaşdırması üçün maneələrin aradan qaldırılmasını tələb edirdi. Bu, həm də insanın öz taleyinin sahibi olması, öz qərarlarını verə bilməsi fikrinə söykənirdi.
Humanizm sadəcə bir fəlsəfi hərəkat deyildi; o, ədəbiyyat, incəsənət, elm və siyasətdə də özünü göstərən geniş bir mədəni çevriliş idi. İnsan bədəninin gözəlliyi, duyğuların ifadəsi, dünyəvi həyatın sevincləri incəsənətdə əksini tapırdı. Yeni elmi kəşflər insanın təbiəti daha yaxşı başa düşməsinə və onu idarə etməsinə imkan yaradırdı. Siyasətdə isə humanizm, ədalətli cəmiyyət və insan hüquqlarının qorunması ideyalarını yayırdı. Qısaca, humanizm, insanın özünün və dünyanın dərk edilməsində yeni bir dövrün başlanğıcı idi.
Bu gün də humanizm, insan ləyaqətinin, hüquqlarının və azadlıqlarının müdafiəsi, ədalətli və əxlaqi cəmiyyət qurulması üçün mübarizə aparan əsas dəyərlər sistemidir. İnsan haqları, demokratiya, tolerantlıq kimi müasir anlayışların kökləri də məhz humanizm ideyalarında yatır.