Hümmət (ərəbcədən) sözü, sadəcə "cəhd", "səy" və ya "qeyrət" kimi tərcümə edilməkdən daha çox mənaya malikdir. Bu, hədəfə çatmaq üçün göstərilən qətiyyətli və şüurlu səy, təşəbbüs və əzmkarlığın ifadəsidir. Sadəcə bir işə girişmək deyil, həm də o işə canla-başla, bütün varlığı ilə bağlanmaq, nəticəni əldə etmək üçün hər cür çətinliyə sinə gərmək deməkdir.
Hümmət, passiv bir şəkildə gözləmək əvəzinə, fəal və təşəbbüskar olmağı, öz əlinlə taleyini qurmağı təmsil edir. Bu, ancaq bir insanın şəxsi səyləri ilə deyil, kollektiv bir şüurun, bir millətin və ya bir qrupun birgə əməyinin və hədəfə çatmaq üçün göstərdiyi müştərək səyin ifadəsidir. Məsələn, "el hümməti" ifadəsi bu mənanı daha da aydın şəkildə göstərir: bir xalqın, bir elin bir araya gələrək ortaq bir məqsədə çatmaq üçün göstərdiyi birlik, qüvvət və səy.
Azərbaycan ədəbiyyatında və mədəniyyətində hümmət, xüsusilə mübarizə və müqavimət kontekstində geniş istifadə olunmuşdur. Ezamiyyət, ədalətsizliyə qarşı mübarizə və azadlıq uğrunda verilən mücadilə hümmətlə bağlı əsas motivlərdir. Misal olaraq, verilən şeir parçasında hümmət, ədalətin bərpası üçün səylə mübarizə aparmaq və qisas almaq istəyini ifadə edir. Bu, sadəcə bir arzu deyil, əzmkarlıq və mübarizə ruhunun təcəssümüdür.
Beləliklə, hümmət sözü sadəcə bir lüğət mənasından daha geniş bir məfhumu ehtiva edərək, qətiyyətli səy, kollektiv əməkdaşlıq, mübarizə ruhu və ədalətə doğru irəliləməyi özündə əks etdirir. Bu söz, Azərbaycan dilinin tarixi, mədəni və milli özünüifadə üsullarında əhəmiyyətli yer tutur.