Xamuş (fars. خاموش) zərfi olaraq, səssiz, dinməz, susmuş və sakit vəziyyəti bildirir. Sadəcə "səssiz" olmaqdan daha çox, içəriyə çəkilmiş, daxili bir sakitliyi özündə əks etdirən bir haldır. Xamuşluq, kəskin səs-küyün əksinə, rahatlıq və sükunət hissi yaradır. Sözün kökünə nəzər salsaq, Fars dilindəki "xamuş" sözünün "susmuş", "səssiz" mənasını daşıdığını görərik. Bu, sözün mənşəyini və semantik yükünü daha yaxşı başa düşməyə imkan verir.
“Xamuş dayanmaq” ifadəsi, fiziki hərəkətin olmaması ilə yanaşı, daxili bir sakitliyi, düşüncənin sakitləşməsini də ifadə edə bilər. "Xamuş olmaq" isə səssizliyi və sakitliyi qəbul etmək, aktiv şəkildə səs-küyə, qarışıqlığa son vermək mənasını ehtiva edir. Bu, passiv bir susma deyil, bilinçli bir seçimdir. Fərdin öz daxili dünyasına çəkilməsi, ətrafdakı qıcıqlandırıcılardan uzaqlaşmaq istəyinin bir ifadəsidir.
Misal olaraq verilən cümlədə ("Nadir daxil oldu, qeybət kəsildi, hamısı xamuş oturub çay içməyə məşğul oldu") xamuşluq, qeybətin kəsilməsi ilə əlaqələndirilərək, həm sakitlik, həm də nizam-intizamı və hörmətli bir atmosferi əks etdirir. Bu cümlədə xamuşluq, sadəcə səssizliyi deyil, ətrafdakıların səssizcə, rahatlıqla çay içmələrinə əlavə bir məna qatır; bu bir mənada səssiz razılıq və ya sakit əlaqəni ifadə edir.