izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Xar: Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında yer alan "xar" sözü, əsasən "yumşaq", "boş" və "məsaməli" mənalarını ifadə edir. Lüğətlərdəki qısa təriflərin əhatə etmədiyi bir çox incəliyi özündə ehtiva edən bu söz, əşyanın daxili quruluşuna, toxumasına istinad edir. Yəni, "xar" sadəcə "yumşaq" deyil, həm də bu yumşaqlığın səbəbinin iç strukturundan qaynaqlandığını ifadə edir. Məsələn, xar buz, sıx donmuş buz deyil, əksinə, havada qalmış qar hissəciklərinin bir-birinə yapışaraq əmələ gətirdiyi, boşluqlarla dolu, daha az sıx bir buz növüdür.

Sözün mənasını daha da dəqiqləşdirmək üçün "məsaməli" ifadəsini genişləndirə bilərik. "Xar" olan bir cisim, içində hava və ya digər mayelərin dolduğu kiçik boşluqlara malik olur. Bu boşluqlar cismin ümumi həcminin əhəmiyyətli bir hissəsini təşkil edə bilər. Bu səbəbdən də "xar" olan əşyalar adətən daha yüngül və daha az möhkəm olur.

"Xar" sözünün istifadəsi əşyanın fiziki xüsusiyyətlərini təsvir etməklə yanaşı, bəzən metaforik mənada da işlədilir. Məsələn, "xar düşüncə" ifadəsi, dəqiq və sistemli deyil, daha çox səthi və qeyri-müəyyən düşüncə tərzini ifadə edə bilər. Bu isə sözün iç quruluşunun boşluğuna işarə edir.

Qısacası, "xar" sadə bir sıfat deyil, əşyanın fiziki və ya metaforik olaraq daxili quruluşunun boşluğunu, yumşaqlığını və məsaməliliyini ifadə edən, Azərbaycan dilinin zənginliyini göstərən rəngarəng bir sözdür. "Xar buz" nümunəsi isə bu mənanın aydın təsvirini verir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz