Xar sözü Azərbaycan dilində fars mənşəli olub, əsasən "tikan" mənasında işlənir. Lüğətlərdəki qısa izahı bu geniş mənanı tam əks etdirmir. Xar, sadəcə olaraq bitkinin tikanlı hissəsi deyil, həm də bəzən metaforik mənada, həyatın çətinliklərini, əziyyətlərini, əzablarını ifadə edir.
Atalar sözündəki "Zəhməti bülbül çəkər; Gülü qucar yenə xar" misalında olduğu kimi, xar, gözəlliyin (gülün) arxasında gizlənən əziyyəti, həyatı bəzəmək üçün çəkilən zəhməti simvolizə edir. Bülbülün gülün gözəlliyinə heyran qalması, onun arxasında gizlənən tikanların varlığını inkar etmir. Bu, həyatın gözəlliklərinin çətinliklərlə müşayiət olunduğunu gözəl bir şəkildə təsvir edir.
Kərəm şeirindən götürülmüş misrada isə ("Bağı tutdu şeyda bülbül naləsi; Gülün bağrı yandı xarın") xar, gülün içini yandıran, onu incidən bir şey kimi təsvir olunur. Bu metaforik mənada xar, kədər, hüzün, acı, qəm kimi mənfi hissləri, ya da həyatın acı reallıqlarını ifadə edə bilər. Gülün gözəlliyi hələ də var, amma içində gizlənən xar onun gözəlliyinə kölgə salır.
Beləliklə, "xar" sözünün mənası sadəcə tikanla məhdudlaşmır. O, həm konkret olaraq bitkinin tikanlı hissəsini, həm də metaforik olaraq əziyyət, çətinlik, kədər, acı kimi mənfi hissləri və reallıqları ifadə edir. Bu çoxşaxəli məna, sözün zəngin leksik potensialını göstərir.