Xarlanmış sözü Azərbaycan dilində şəkərlənmə prosesini ifadə edən bir sifətdir. Bu, sadəcə "şəkərə dönmüş" mənasından daha geniş bir anlayışı əhatə edir. Xarlanma, bir maddənin, xüsusilə də şəkərli mayelərin (məsələn, balın) suyunun buxarlanması və ya qatılaşması nəticəsində qatılaşması, bərkimiş, kristallaşmış və ya quru hal alması prosesidir.
Xarlanma prosesi zamanı maddənin içərisindəki şəkər tərkibi artır və bu da onun bərkimiş, bəzən isə sərt bir forma almasına səbəb olur. Sadəcə şəkər artımından deyil, həm də mayenin sıxlığının artması, suyunun azalması və şəkərin kristallaşması nəticəsində əmələ gəlir. Məsələn, xarlanmış bal, təzə baldan daha qatı, daha qaranlıq və daha bərk bir quruluşa malikdir. Bu proses zamanı balın dadı və qoxusu da dəyişə bilər, daha yoğun və güclü bir dad və ətir əldə edilir.
Xarlanma, yalnız bal üçün deyil, digər şəkərli mayelər və maddələr üçün də istifadə oluna bilər. Məsələn, xarlanmış şirə, xarlanmış meyvə suyu və s. Amma ən çox bal üçün istifadə olunur və "xarlanmış bal" ifadəsi geniş yayılmışdır. Belə ki, balın xarlanması onun keyfiyyətini dəyişdirməsə də, onun görünüşünü və toxumasını əhəmiyyətli dərəcədə dəyişir. Xarlanmış bal daha uzun müddət saxlanıla bilir, çünki suyun azalması mikroorqanizmlərin inkişafını ləngidir.
Yekun olaraq, "xarlanmış" sözü sadəcə "şəkərə dönmüş" mənasından daha çox, bir mayenin şəkərlənmə və qatılaşma prosesini, nəticədə daha qatı, bərk və bəzən kristallaşmış bir hala çevrilməsini ifadə edir. Bu proses, xüsusilə bal üçün əhəmiyyətlidir və balın saxlanma müddətini artırır.