Xədim (ər.) sifət. Axtalanmış, axta, xacə edilmiş şəxs. Köhnə fars dilindən keçmiş bu söz, tarixən həm xidmətçi, həm də məhəbbət əlaqəsində olan kişini ifadə edirdi. Beləliklə, sadəcə “axtalanmış” tərifi onun mənasını tam əhatə etmir. Xədim sözü, xüsusilə şərq ədəbiyyatında, sarayda və ya varlı evlərdə xüsusi bir statusa malik olan və ümumiyyətlə, əmir, padşah və ya nüfuzlu bir şəxsə xidmət edən kişiləri bildirirdi.
Hətta bəzi mənbələrə görə, xədim sözü hətta müəyyən bir səviyyədə cinsi xarakter daşıyırdı. Çünki, bəzi tarixi mənbələr, xədimlərin hökmdarlar və ya nüfuzlu şəxslər tərəfindən cinsi məqsədlər üçün də istifadə edildiyini göstərir. Lakin bu, sözün əsas mənasının tərkib hissəsi deyil, daha çox tarixi kontekstdə onun qəbul edilməsinin bir nəticəsidir.
“Xədim eləmək” ifadəsi isə bir kəsin axtalamaq, xacə etmək, yəni xidmətə məcbur etmək mənasını verir. Bu, özbaşınalıq və zorakılıqla əlaqələndirilə bilər, çünki xədimlik çox vaxt könüllü deyil, məcburi bir vəziyyət idi. Sözün istifadə edildiyi mətnin konteksti, onun mənasını daha da dəqiqləşdirə bilər. Məsələn, ədəbiyyatda, xədim obrazı əsasən sadiqlik, itaətkarlıq və ya əksinə, gizli niyyətlər ilə əlaqələndirilə bilər.
Yekun olaraq, "xədim" sözünün sadəcə "axtalanmış" kimi tərcüməsi məhduddur. Onun tarixi, sosial və hətta cinsi kontekstlərini nəzərə alaraq, daha geniş və çoxşaxəli bir mənaya malik olduğu aydındır. Bu, sözün istifadə olunduğu mətnin və dövrün kontekstini nəzərə almağı tələb edir.