Xına (Lawsonia inermis) – əsasən saçları, bəzən isə əlləri, barmaqları və saqqalı bəzəmək üçün istifadə olunan, xüsusi bir bitkinin qurudulmuş və toz halına gətirilmiş yarpaqlarından hazırlanan qırmızı-narıncı rəngli bir boya maddəsidir. Bu boya maddəsi bitkinin özündə olan Lawson adlı kimyəvi birləşmənin təsiri ilə əldə edilir.
Tarix boyu geniş coğrafi ərazilərdə, xüsusilə də Şərq ölkələrində, xına qədim ənənələrə və mərasimlərə daxil olan bir simvol olub. Qədim Misirdə, Yunanıstanda, Hindistan və Yaxın Şərq ölkələrində xinanın dekorativ məqsədlərdən əlavə müalicəvi xüsusiyyətlərinə də inanılırdı. Məsələn, saçlara tətbiq edilməsinin saçların sağlamlığına müsbət təsir göstərdiyinə inanılırdı.
Müasir dövrdə xına, xüsusilə də toy mərasimlərində və digər bayramlarda bədən bəzəyi kimi geniş istifadə olunur. Xına gecələri, xına axşamları kimi adlandırılan mərasimlər, bir çox mədəniyyətdə qızın evlilik həyatına hazırlanmasının simvoludur. Bu mərasimlərdə gəlinin əlləri və ayaqları incə naxışlarla bəzədilir və bu naxışlar həm estetik, həm də simvolik əhəmiyyət daşıyır.
Xinanın tətbiq üsulları və naxışları müxtəlif mədəniyyətlərdə fərqlənir. Hər bir naxışın özünəməxsus mənası və simvolizmi var. Bəzi naxışlar bəxt, uğur, səadət, məhsuldarlıq, uzun ömür kimi arzuları təmsil edir. Xına, rənginin dərinliyinə görə, bəzən müəyyən bir müddət sonra solsa da, tətbiq edilmə üsulundan asılı olaraq, həftələr və hətta aylar davam edə bilər.
Beləliklə, xına sadəcə bir boya deyil, həm də zəngin tarixi, mədəni və simvolik əhəmiyyətə malik bir ənənənin tərkib hissəsidir.