Xınayaxdı sözü, Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir termin olub, əsasən toy mərasimlərinin vacib və rəngarəng hissəsini təşkil edən xına qoyma mərasimini ifadə edir. Sadəcə "xına qoyma" deyil, daha geniş məna kəsb edir. Xınayaxdı, həm xına qoyma prosesini, həm də bu proses ətrafında cərəyan edən adət-ənənələri, şənlikləri, mahnıları və oyunları özündə əks etdirir.
Bu mərasim, əsasən gəlinin yaxın qohumları və dostları tərəfindən təşkil olunur və gəlinin əllərinə və ayaqlarına xına qoymaqla müşayiət olunur. Xına, yalnız gözəllik məqsədi daşımaqdan kənara çıxaraq, bəxtiyarlıq, bərəkət və uzun ömür simvolu kimi qəbul edilir. Mərasim zamanı oxunan mahnılar, söylənən təbriklər və aparılan oyunlar gəlinin yeni həyatına uğurlu başlanğıc arzusunu ifadə edir.
Xınayaxdının çox zəngin bir mədəniyyət və ənənə daşıyıcısı olduğunu qeyd etmək vacibdir. Regionlardan asılı olaraq mərasimin gedişatı, adət-ənənələri və əlavə elementləri fərqlənə bilər. Məsələn, bəzi bölgələrdə xınayaxdı daha geniş miqyasda, dəvətlilərin sayı çox olan, daha şən və rəngarəng şəkildə keçirilir. Digər bölgələrdə isə daha sadə və ailə dairəsində qeyd edilir. Lakin ümumi məqsəd dəyişməz olaraq qalır: gəlinin həyatına bərəkət, xoşbəxtlik və uğurlar gətirmək.
Beləliklə, "xınayaxdı" sadəcə bir mərasim adı deyil, nəsildən-nəsil ötürülən adət-ənənələrimizin, mədəni irsmizin özünəməxsus bir təzahürüdür. Bu zəngin mədəni irsi qorumaq və gələcək nəsillərə ötürmək bizim əsas vəzifələrimizdən biridir.