Xınaqoyma adəti, Azərbaycanın zəngin etnoqrafik irsinin ayrılmaz bir parçası olaraq, əsrlər boyu qorunub saxlanılan və nəsillərdən-nəsillərə ötürülən gözəl bir ənənədir. Toy mərasimlərinin ən əhəmiyyətli və rəmzi mərhələlərindən biri olan xınaqoyma, sadəcə bir əyləncə deyil, qədim inanclarla, simvolizmlə və dərin mənalarla yüklənmiş bir ayindir.
Toy günü ərə gedən qızın əllərinə, ayaqlarına və bəzən də başına xına yaxılması ilə müşayiət olunan bu mərasim, gəlinin yeni həyatına, yeni ailəyə və yeni bir mərhələyə keçidini simvolizə edir. Xına, qədim zamanlardan bəri müxtəlif mədəniyyətlərdə mübarək bir bitki kimi qəbul edilib və müsbət enerji, bəxt, xoşbəxtlik və bərəkət rəmzi hesab olunub. Xına rənginin parlaqlığı gəlinin gözəlliyini, xoşbəxtliyini və gələcək həyatının rəngarəngliyini ifadə edir.
Xınaqoyma mərasimi sadəcə bir yaxma prosesindən ibarət deyil. Bu, əslində, qohum-əqrəba, dostlar və yaxınların bir araya gəldiyi, əyləncəli mahnı və rəqslərlə müşayiət olunan, həyəcan və sevinc dolu bir bayramdır. Gəlinin ətrafına toplaşan qadınlar xına yaxarkən, eyni zamanda, ona ailə həyatı, evdarlıq, övlad tərbiyəsi ilə bağlı məsləhətlər verərək, onu yeni həyatına hazırlayırlar. Bu, nəsillərin təcrübəsini gənc nəslə ötürməyin bir yoludur.
Kiçikbəyimi tay-tuşu ilə birlikdə gəlin hamamına aparma ənənəsi də xınaqoyma mərasiminin vacib hissəsidir. Bu, gəlinin təmizliyini, paklığını və yeni həyatına təmiz bir səhifə ilə başlamasını simvolizə edir. Beləliklə, xınaqoyma yalnız bir adət deyil, həm də qadınların sosial həyatında, ailə dəyərlərinin qorunmasında mühüm rol oynayan bir ənənədir.