Xuliqanlıq, ictimai qayda-qanunları, ümumi nizam-intizamı və əxlaq normalarını qəsdən pozmaqla səciyyələnən, cəmiyyətə qarşı hörmətsizlik və ədalətsiz davranışları əhatə edən bir sıra hərəkətləri özündə birləşdirən bir termindir. Bu, sadəcə bir neçə qaydanın pozulması deyil, bilərəkdən və ya laqeydliklə ictimai həyatı pozmaq, başqalarının təhlükəsizliyini və rahatlığını təhdid etmək məqsədini daşıyır.
Xuliqanlıq müxtəlif formalarda özünü göstərə bilər. Bu, fiziki zorakılıqdan (məsələn, döyülmə, təhdid, əşyaların qırılması), sözlü təhqirdən (hədə-qorxu, təhqiramiz ifadələr), vandalizmdən (ictimai yerlərin, mülkiyyətin qəsdən dağıdılması), və ya daha mürəkkəb, planlı cinayətlərdən (məsələn, dələduzluq, oğurluq) ibarət ola bilər. Hərəkətin xuliqanlıq hesab edilməsi üçün ictimai nizamın pozulması və başqalarına zərər vurulması vacibdir. Sadəcə qayda pozuntusu deyil, bu hərəkətin qəsdən və ya laqeydliklə başqalarına qarşı təcavüzkarlıq niyyəti ilə edilməsi vacibdir.
Xuliqanlıq, cəmiyyətin sosial toxumasına ciddi ziyan vuran, insanların təhlükəsizliyini və rahatlığını pozaraq sosial əmin-amanlığı sarsıdan bir hadisədir. Ona görə də xuliqanlıq hallarının qarşısının alınması və cəzalandırılması cəmiyyətin təhlükəsizliyi və sabitliyi üçün çox əhəmiyyətlidir. Xuliqanlığın arxasında yatan səbəblər müxtəlif ola bilər: sosial ədalətsizlik, kasıblıq, tərbiyə çatışmazlığı, psixoloji problemlər və s. Bu səbəblərin müəyyən edilməsi və aradan qaldırılması xuliqanlığın qarşısının alınması üçün mühüm addımdır.
Dələduzluq, xuliqanlığın bir forması olaraq, aldatma, fırıldaqçılıq və etibarsızlıq yolu ilə başqalarından maddi və ya digər faydalar əldə etməyə yönəldilmiş hərəkətləri özündə ehtiva edir. Bu, qanunsuz və etik baxımdan qəbuledilməz bir əməldir. Xuliqanlıqla əlaqəli dələduzluq halları daha ağır nəticələrə səbəb ola bilər və daha sərt cəzalarla nəticələnə bilər.