Xuruş (fars. خورشت) Azərbaycan mətbəxinin ayrılmaz və sevilən təamlarından biridir. Lüğətlərdə sadəcə "plovla yeyilmək üçün ayrıca bişirilib hazırlanan ət, toyuq, kişmiş və s.-dən ibarət yemək" kimi tərif edilən xuruş, əslində daha zəngin bir məna və tarixə malikdir.
Xuruş, fars sözü olub, əsasən ət, quş əti, tərəvəz və meyvələrin birgə bişirilməsi ilə əldə edilən, qatı və ətirli bir yemək növüdür. Sadəcə plovla yeyilməsi ilə məhdudlaşmayan xuruş, çörəklə, düyü ilə, hətta bəzi hallarda lavaşla da yeyilə bilər. Ona əlavə olunan ədviyyatlar və tərkib hissələrin müxtəlifliyi xuruşun dadını və görünüşünü zənginləşdirir. Misal üçün, ət xuruşlarının yanına turşu, meyvəli xuruşların yanına isə qatıq və ya ayran yaxşı uyğun gəlir.
Xuruşun tərkibində istifadə olunan ət növləri (qoyun, mal, toyuq, hind quşu), tərəvəzlər (soğan, pomidor, kartof, badımcan, xiyar, ərik, alma) və meyvələr (ərik, albalı, kişmiş, quru ərik), həmçinin ədviyyatlar (zəfəran, kəklikotu, darçın, keşniş, reyhan) bölgədən bölgəyə, hətta ailədən ailəyə dəyişə bilər. Bu da xuruşun inanılmaz dərəcədə müxtəlif növlərinin olmasına səbəb olur. Hər bir xuruşun özünəməxsus dadı və ətri vardır. Belə ki, "quş əti xuruşu", "albalı xuruşu", "ərikli xuruş", "qara xuruş" kimi çoxlu sayda növləri mövcuddur.
Qısacası, xuruş, sadəcə bir yemək deyil, Azərbaycan mətbəxinin zənginliyini və müxtəlifliyini əks etdirən, nəsillərdən nəsillərə ötürülən bir mədəni irsdir. Onun hazırlanması prosesi, istifadə olunan ədviyyatlar və tərkib hissələri bu mədəni irsin əsasını təşkil edir. Hər bir xuruş, bişirən şəxsin əl işinin, qəlbinin və məharətinin əksi olaraq, əzizlərimizə təqdim etdiyimiz bir məhəbbət nümunəsidir.