İctihad, ərəb mənşəli bir söz olub (اجتهاد), klassik mənası ilə "cidd-cəhd göstərmək", "var gücü ilə çalışmaq", "səy etmək", "çalışıb-çapalamaq" deməkdir. Bu mənada adi bir çalışmanı, səyi, əziyyəti ifadə edir. Bir işi başa çatdırmaq üçün göstərilən hər cür səy və səbr "ictihad" kategorisinə aid edilə bilər. Məsələn, bir tələbənin imtahanda uğur qazanmaq üçün gecələr oxuması, bir rəssamın əsəri üzərində saatlarla çalışması, bir alimin elmi araşdırmalar aparması hamısı "ictihad" nümunələridir.
Lakin "ictihad" sözünün İslam hüququnda daha geniş və spesifik bir mənası vardır. Bu mənada, ictihad, şəriət məsələlərində öz müstəqil fikir və rəyini ortaya qoymaq, mövcud mənbələrə (Quran, Sünnə, icma və qiyas) əsaslanaraq yeni hökm çıxarmaq deməkdir. Bu, sadəcə bir səy deyil, həm də dərin dini biliklərə, təfsir və fikh bacarığına malik olmağı tələb edir. İctihad edən alim, "müctehid" adlanır və onun hökmü, digər müsəlmanlar üçün bağlayıcı ola bilər.
Tarix boyu İslam hüququnun inkişafında ictihadın rolu olduqca əhəmiyyətlidir. Çünki İslamın ilk dövrlərindən başlayaraq, yeni yaranan məsələlərə Quran və Sünnənin əsas prinsiplərinə uyğun olaraq həll tapmaq üçün ictihada ehtiyac duyulmuşdur. Müxtəlif mədəniyyət və coğrafi şəraitdə yaşayan müsəlman icmaları öz xüsusiyyətlərinə uyğun olaraq fərqli ictihad məktəbləri yaratmışlar. Bu məktəblər İslam hüququnun zənginliyini və çevikliyini göstərir.
Beləliklə, "ictihad" sözü həm sadə bir səy və çalışmanı, həm də İslam hüququnda dərin dini biliklərə əsaslanan müstəqil fikir yürütməni ifadə edən çoxcəhətli bir anlayışdır. Onun mənasını tam başa düşmək üçün həm sözün etimologiyasını, həm də İslam hüquq sistemindəki rolunu nəzərə almaq lazımdır.