İdeyasızlıq: Düşüncə və hədəf yoxluğu, hər hansı bir məqsədə yönəlməmək vəziyyətidir. Sadəcə olaraq deyilsə, ideyasızlıq, həm fərdin, həm də ictimai qurumların yaşamında əsas istiqamətin, manevi dayaq nöqtəsinin olmamasıdır. Bu, həm passiv bir vəziyyət kimi, həm də aktiv hərəkətlərdə məqsədsizliyin əks olunması kimi baş verə bilər. İnsan ideyasız olduqda, həyat yolunu müəyyən edən və onu irəliyə aparan heç bir rəhbər prinsipi olmur, qarşısına qoyduğu məqsədlər müəyyən bir düşüncə sisteminə əsaslanmır, sadəcə hadisələr axınının təsiri altında qalır.
Məfkurəsizlik: İdeyasızlığın daha geniş miqyaslı təzahürüdür. Məfkurə, bir sıra inancların, ideyaların və dəyərlərin sistemidir ki, bu sistem bir qrup insanın həyatını və fəaliyyətini istiqamətləndirir. Məfkurəsizlik isə bu cür bir sistemin olmamasını, və ya sistemin zəif və aydın olmayan olmasını göstərir. Bu, həm fərdi səviyyədə (fərdin özünəməxsus bir dünyagörüşünün olmaması), həm də cəmiyyət səviyyəsində (cəmiyyətin inkişaf strategiyasının, ideoloji əsasının olmaması) müşahidə edilə bilər. Məfkurəsizlik cəmiyyətin çox vaxt dəyişkən, qararsız və səmərəsiz olmasına səbəb olur.
Qayəsizlik: İdeyasızlığın ən əsas əlamətlərindən biridir. Qayə, hədəf, arzu edilən bir vəziyyət və ya nəticədir ki, insan və ya qurumlar ona nail olmaq üçün çalışırlar. Qayəsizlik isə hədəfsizliyi, gələcəyə dair heç bir plan və arzusunun olmamasını bildirir. Bu, həm gündəlik həyatda, həm də daha geniş miqyasda, məsələn, millətin və ya dövlətin inkişafında özünü göstərə bilər. Qayəsiz insanlar və ya qurumlar əsasən reaktiv olurlar, hadilələr axınının təsiri altında qalır və öz gələcəklərini formalaşdıra bilmirlər.
Məsləksizlik: İdeyasızlığın praktik tətbiqi olaraq dəyərləndirilə bilər. Məslək, insanın peşəsi, ixtisası və ya həyat yolu deməkdir. Məsləksizlik isə həyatda müəyyən bir istiqamətin, peşənin və ya məşğuliyyətin olmamasını bildirir. Bu, fərdin özünü reallaşdıra bilməməsinə, həyatında məqsəd və məna axtarışında olmasına səbəb ola bilər. Məsləksizlik həmçinin cəmiyyətin potensialının tam istifadə olunmamasına da gətirib çıxarır.
Beləliklə, ideyasızlıq, məfkurəsizlik, qayəsizlik və məsləksizlik bir-biri ilə sıx bağlı olan anlayışlardır ki, bunlar həm fərdin, həm də cəmiyyətin inkişafına mənfi təsir göstərə bilər. Bu vəziyyətlərin aşağı salınması üçün isə özünü tanıma, məqsəd qoyma, məlumatlı olma və davamlı özünü inkişaf etdirmə vacibdir.