İmtahan sözü ərəb mənşəli olub, "sınaqdan keçirmək", "yoxlamaq" mənalarını əks etdirir. Müasir Azərbaycan dilində isə əsasən təhsil kontekstində, bilik və bacarıqların qiymətləndirilməsi üçün keçirilən sistematik bir yoxlama prosesini ifadə edir. Sadəcə bir sınaqdan daha çox, əldə edilmiş biliklərin, bacarıqların və anlayış səviyyəsinin sistemli və obyektiv şəkildə ölçülməsi üçün nəzərdə tutulmuş formal bir prosedurdur.
İmtahanlar müxtəlif formalarda ola bilər: yazılı, şifahi, praktik və ya qarışıq formada. Yazılı imtahanlar ümumiyyətlə, müəyyən bir mövzu və ya fənn üzrə sualların cavablandırılmasını tələb edir. Şifahi imtahanlar isə əsasən dialoq və ya təqdimat şəklində aparılır, praktiki imtahanlar isə bilik və bacarıqların əməli tətbiqini yoxlayır. İmtahan sualları müxtəlif çətinlik dərəcələrinə malik ola bilər və cavabların qiymətləndirilməsi müəyyən meyarlara əsaslanır.
İmtahanlar təkcə təhsil müəssisələrində deyil, həm də peşəkar həyatda, müsabiqələrdə, rəqabətli seçmələrdə və digər sahələrdə geniş istifadə olunur. Məsələn, hərbi xidmətə çağırış zamanı, müəyyən vəzifələrə namizəd seçərkən, yüksək vəzifələrə təyinat zamanı və s. imtahanlardan istifadə olunur. Beləliklə, imtahan sadəcə bilik yoxlaması deyil, həm də bir süzgəc, seçmə vasitəsidir.
İmtahanın nəticələri tələbənin, namizədin və ya iştirakçının bilik və bacarıq səviyyəsini qiymətləndirmək üçün əsas götürülür. Bu nəticələr gələcək təhsil, karyera və ya digər imkanları müəyyənləşdirməkdə həlledici rol oynaya bilər. Ona görə də imtahanlara hazırlaşmaq, bilikləri sistemləşdirmək və səmərəli öyrənmə strategiyasını tətbiq etmək böyük əhəmiyyət kəsb edir.