izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

İri sözü Azərbaycan dilində həcm, ölçü və cüssə ilə bağlı böyüklüyü ifadə edən bir sifətdir. Sadəcə "böyük" sözünün sinonimi deyil, daha çox konkret bir cismin və ya varlığın ölçülərinin əhəmiyyətli dərəcədə böyük olduğunu vurğulayır. "Böyük" daha geniş bir məna kəsb edərkən, "iri" daha konkret və gözü önündə canlandırılan bir böyüklüyü ifadə edir. Məsələn, "böyük bir otaq" deyəndə otağın genişliyi, hündürlüyü, ya da ümumi sahəsi nəzərdə tutula bilər, amma "iri bir otaq" deyəndə daha çox həcm və ya ölçülərinin böyüklüyü ön plana keçir.

Lüğətlərdə verilən "həcmcə, ölçücə, cüssəcə böyük" tərifi bu fərqi aydın şəkildə göstərir. "İri qazan" deyərkən qazanın tutumunun böyüklüyündən, "iri bədən" deyərkən isə insanın fiziki ölçülərinin (boy, en, həcm) böyüklüyündən danışırıq. "İri əl" ifadəsi də əlin həcm və ölçülərinin orta ölçülərdən daha böyük olduğunu ifadə edir. Yəni "iri" sözü sadəcə miqdarın çoxluğunu deyil, fiziki ölçülərinin nəzərə çarpacaq dərəcədə böyük olduğunu bildirir.

Maraqlı bir məqam da "iri" sözünün məcazi mənada da istifadə olunmasıdır. Məsələn, "iri hərflərlə yazılmış mətn" deyəndə hərflərin ölçüsünün böyüklüyündən danışırıq, ya da "iri məbləğ" deyəndə pul miqdarının çoxluğunu ifadə etsək də, bu ifadədə də "iri" sözünün konkretliyi hiss olunur. Bu mənada "böyük məbləğ" daha ümumi bir ifadə sayıla bilər.

Nəticə olaraq, "iri" sözü, "böyük" sözünün daha konkret və gözü qarşısında canlanan bir versiyasıdır. Həcm, ölçü və cüssənin nəzərəçarpacaq dərəcədə böyüklüyünü ifadə edir və həm əşyalara, həm də məcazi mənalarda istifadə oluna bilir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz