İrkilmək feli, qəfil və gözlənilməz bir hadisə, səs və ya vəziyyət qarşısında ani olaraq qorxu, təəccüb və ya çaşqınlıq hissi ilə bədənin hərəkətsiz qalması və ya bir az titrəməsi kimi ifadə olunan bir reaksiyanı bildirir. Bu, sadəcə "ürkmək"dən daha geniş bir məna kəsb edir. "Ürkmək" daha çox qəfil bir qorxu hissinin ifadəsidirsə, "irkilmək" isə bu qorxuya əlavə olaraq bədənin fiziki reaksiyasını da əhatə edir.
İrkilmənin səbəbi müxtəlif ola bilər: birdən-birə səs, qaranlıqda gözlənilməz bir hərəkət, təhlükəli görünən bir şeyin görünməsi və s. Bu reaksiya insanlarda və hətta bəzi heyvanlarda müşahidə olunur. İrkilmə qısa müddətlidir və tez keçir, ancaq o an üçün əhəmiyyətli bir təsir bağışlayır. Hətta məhsula alışmış bir insan belə, gözlənilməz bir səsə və ya hərəkətə irkilə bilər.
Misal olaraq verilən "Dəmirqaya əvvəl baxışda irkildi" cümləsində, Dəmirqayanın qarşısına çıxan gözlənilməz bir mənzərənin onun ani olaraq qorxu, təəccüb və ya hətta çaşqınlıq hissi ilə bədənin reaksiya verməsini ifadə edir. Bu reaksiya sadəcə ürkmək deyil, bədənin də müəyyən bir hərəkətsizliyi və ya titrəməsi ilə müşaiyət olunan bir haldır.
Beləliklə, "irkilmək" insan psixikasının qəfil və gözlənilməz hadisələrə qarşı verə biləcəyi refleks reaksiyalarının maraqlı bir nümunəsidir və sadəcə "ürkmək" sözü ilə tam əvəz oluna bilməz.